|
|
|
|
|
|
|
|
- MARYNARKA HANDLOWA - STATKI - OKRĘTY WOJENNE - MARYNISTYKA - WRAKI - MORZE - MARYNARKA WOJENNA -
|
|
| |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
USS AJAX (AC-14/AG-15)
Węglowiec floty, później baza okrętów podwodnych i tender wodnosamolotów - ex USS SCINDIA
dr Piotr Mierzejewski
|
|
| |
|
|
|
|
|
|
|
|
Węglowiec floty USS SCINDIA ze względów prestiżowych przemianowano w roku 1901 na USS AJAX.
Fotografia wykonana w Mare Island Naval Shipyard, najstarszej bazie US Navy nad Pacyfikiem, prawdopodobnie w roku 1899.
|
| |
---------USS AJAX zanim stał się okrętem pomocniczym US Navy, pływał jako brytyjski węglowiec s.s. SCINDIA. Zbudowała go w roku 1890 szkocka
stocznia D. & W. Henderson and Co. Ltd. w Glasgow dla spółki żeglugowej Anchor Line. Był to statek towarowo-pasażerski, przeznaczony do obsługi linii
Neapol-Palermo-New York, co nie przeszkodziło, aby swoją dziewiczą podróż odbył do Kalkutty. Tej jednośrubowy parowiec, długości 375 stóp między
pionami i szerokości 46 stóp, przy pojemności 4358 BRT rozwijał prędkość eksploatacyjną 12 węzłów, napędzany przez maszynę parową o potrójnej
ekspansji. Dysponował kabinami dla 30 pasażerów 1. klasy i mógł zabrać 1125 pasażerów 3. klasy.
|
| |
--------Blokada morska Kuby i wybuch wojny amerykańsko-hiszpańskiej w roku 1898 postawiły
przed Amerykanami zadanie gwałtownego zwiększenia dostaw paliwa dla okrętów biorących
udział w konflikcie ogarniającym Atlantyk i Pacyfik. 12 maja 1898 r. rząd USA odkupił od
Brytyjczyków s.s. SCINDIA w celu szybkiego przystosowania go transportu węgla do
własnych baz morskich na całym świecie. Okręt, zachowując dotychczasową nazwę, wszedł do
służby jako USS SCINDIA z dniem 21 maja 1898 r. Pierwszym jego dowódcą został Eugene
W. Watson.
--------Pierwszą misją nowego węglowca US Navy stało się już w czerwcu 1898 dostarczenie
transportu węgla do bazy amerykańskiej w Guantanamo na Kubie. Rejs ten powtórzył
jeszcze raz w lipcu, a jesienią z kolejnym ładunkiem opłynął przyladek Horn i przeszedł na
Pacyfik. Po dostarczeniu węgla do baz na Hawajach, powrócił do USA. Tam w maju 1899
roku, w bazie marynarki Mare Island Naval Shipyard, przeniesiono go do rezerwy.
--------Po ponownym wejściu do służby (23.12. 1899), okręt wyruszył w swój pierwszy rejs
wokół globu. Wpierw dowiózł paliwo dla jednostek bazujących w Manili na Filipinach, a potem
ruszył dalej na zachód, by przez Ocean Indyjski i Kanał Sueski dotrzeć na Maltę. Zarówno
na Malcie, jak i w Gibraltarze bunkrował węgiel na własne potrzeby.
|
|
----- Wejście węglowca SCINDIA do służby w US Navy
pod dotychczasową cywilną nazwą przysporzyło Amerykanom
nieoczekiwanych problemów. Słowo 'Scindia' ma swoje
korzenie w Indiach i oznacza jedną z kast. Nic nie mówiło
ludziom używającym języka angielskiego, którzy wymawiali
je jak słowo 'cinder', oznaczające popiół lub żużel. Cechą
okrętu, dość kłopotliwą , było wyrzucanie przez komin
ogromnych ilości czarnego dymu, co skłaniało obserwatorów
do porównywania go z górą dymiących popiołów. Takie uwagi,
zwłaszcza w zagranicznych portach, gdy USS SCINDIA
towarzyszył okrętom bojowym, nadszarpywały prestiż i
godziły w dumę Stanów Zjednoczonych. Mało tego, nawet
załoga nazywała swój okręt CINDERS ! W grudniu 1900 r. w
departamencie marynarki zapadła decyzja o zmianie nazwy
jednostki, zaś od stycznia roku następnego wprowadzona ją
w życie.
|
|
|
|
|
|
| |
-------Ostatnim etapem rejsu dookoła świata miało być dotarcie do wschodnich wybrzeży USA. Ledwie minęło parę dni od opuszczenia Gibraltaru, gdy zapalił
się węgiel w trzeciej ładowni. Pożaru nie udało się ugasić własnymi środkami. Trawiony przez trzy tygodnie pożarem węglowiec zdołał dotzeć do bazy US
Navy w Norfolk i dopiero tam skutecznie zlikwidowano niebezpieczeństwo. Inspekcję stanu technicznego USS AJAX przeprowadził osobiście dowódca
bazy, kontradmirał Charles S. Cotton. Po opróżnieniu okrętu ze spalonego węgla stwierdzono, że sam kadłub nie poniósł większego uszczerbku, natomiast
kotły znajdowały się w stanie wymagającym remontu. Z dniem 16 marca 1901 r. USS AJAX wycofano na czas prac remontowych ze służby.
-------Przywrócony do służby 16 paździenika 1901 r. jeszcze dwukrotnie przemierzył świat dookoła, zawsze z ładunkiem węgla dla amerykańskich baz.
|
| |
|
|
--------Wielkim wydarzeniem w dziejach okrętu stało się
towarzyszenie tzw. Great White Fleet w słynnym
propagandowym rejsie wokół świata, zorganizowanym na
polecenie prezydenta Teodora Roosevelta. Trzon Great
White Fleet składał się z dwóch eskadr pancerników,
liczących razem szesnaście jednostek. Temu potężnemu
zespołowi towarzyszyła liczna eskorta złożona z różnych
jednostek, wśród których znalazł się także USS AJAX,
dowodzony wówczas przez kpt. J.S. Hutchinsona.
Nieoczekiwanie udział węglowca w rejsie zakończył się
pechowo w Melbourne. Stojąca na wodach Port Phillip Great
White Fleet szykowała się 4 września 1908 r. do opuszczenia
Australii, gdy między jej okrętami pojawił się statek s.s.
LEURA z tłumem gapiów na pokładzie, pragnących pożegnać z
bliska odpływające amerykańskie jednostki. Parowiec ów,
należący do Howard Smith & Co., wskutek nieostrożnego
manewru, uderzył dziobem w rufę USS AJAX, gdy ten
szykował się do podniesienia kotwicy. W wyniku kolizji obie
jednostki doznały poważnych uszkodzeń, lecz szczęśliwie
obyło się bez ofiar w ludziach. Ciekawscy pasażerowie z
LEURA przeszli na pokład holownika JAMES PATTERSON
i bez problemów wrócili na brzeg.
--------USS AJAX miał tak poważnie uszkodzoną rufę, że nie
nadawała się już do remontu. Trzeba było postawić okręt w
słynnym, mogącym przyjmować nawet pancerniki Alfred
Graving Dock (długość 143 m, szerokość 24 m, wysokość 8 m)
w Williamstown i tam dopiero odciąć tylną część kadłuba, a
następnie dobudować nową, o długości 19 metrów.
--------Remontu wymagał także s.s. LEURA, odholowany w tym
celu w górę rzeki Yarra. Kapitan statku, nazwiskiem Sprott,
szybko stanął przed morskim sądem, oskarżony o
spowodowanie katastrofy. Sąd wstępnie pozbawił go na trzy
miesiące kapitańskich uprawnień.
|
|
USS AJAX widziany od strony rufy - baza w Norfolk, październik 1901.
Po kolizji w Melbourne (4.9.1908) okret otrzymał nową rufę.
|
| |
--------Węglowiec nie był jedyną jednostką amerykańskiego zespołu, która pozostała w Melbourne. Towarzyszył mu pancernik USS KANSAS, ale bynajmniej
nie z powodu defektu. Jego zadaniem było oczekiwanie w porcie na powrót aż 154 marynarzy US Navy, którzy zafascynowani urokiem australijskich
dziewczyn podjęli śmiałą decyzję o ... dezercji i pozostaniu na stałe na antypodach! Za dezerterami rozosłano listy gończe, wyznaczono nawet nagrody za
ujęcie ich i oddanie pod jurysdykcję US Navy. Akcja ta, wobec bierności lokalnej policji, zakończyła się niepowodzeniem. Ciekawostką jest także i to, że
sąd rozpatrujący sprawę kolizji USS AJAX i s.s. LEURA zbierał się na pokładzie USS KANSAS.
|
| |
|
|
USS AJAX z okrętami podwodnymi USS B-2 i USS B-3 na pokładzie. Baza marynarki w Cavite (Manila, Filipiny)
|
| |
|
--------Głośno zrobiło się w prasie światowej o USS AJAX ponownie w latach 1912-1913.
W grudniu 1912 r., w bazie marynarki w Norfolk, załadowano na jego pokład dwa okręty
podwodne, USS B2 i USS B3. Miały one stanowić wzmocnienie dla podwodnych sił
amerykańskich bazujących w Cavite (okolice Manili) na Filipinach, składających się jak dotąd
tylko z dwóch jednostek, a mianowicie USS PORPOISE i USS SHARK, przewiezionych
w roku 1908 przez USS CAESAR. Trasa USS AJAX prowadziła przez Atlantyk, Kanał
Sueski i Ocean Indyjski. Port docelowy osiągnięto 30 kwietnia 1913, zaś oba okręty
podwodne zwodowano z pokładu węglowca 12 maja.
--------Po opuszczeniu Filipin USS AJAX wykonywał kolejne zadania na Pacyfiku. 14 lub 15
listopada 1913 r. wpadł na rafę i unieruchomiony musiał wzwywać pomocy. Na ratunek
pospieszył pośpieszył mu wtedy krążownik USS GALVESTON,
|
|
---------Jesienią 1910 roku doszło w amerykańskiej
marynarce wojennej do nieprzyjemnego wydarzenia
natury kryminalnej. Kontradmirał Lewis C. Heilner
oskarżył kapitana W.C. Fincke, dowódcę węglowca
floty USS AJAX, o defraudację z kasy okrętowej
pokaźnej - jak na owe czasy - kwoty pięciu tysięcy
dolarów. Podejrzanego o przestępstwo oficera
aresztowano i postawiono 4 października 1910 r.
przed sądem. Fincke nie przyznał się do winy, lecz
jakim wyrokiem ostatecznie zakończył się proces,
tego jak dotąd nie udało mi się ustalić ...
|
|
|
|
|
| |
|
---------Wkrótce po przystąpieniu w roku 1917 Stanów Zjednoczonych do wojny, USS AJAX przeholował statek s.s. ELSASS (bud. 1912, 6590 BRT) z Pago
Pago (Samoa, obecnie American Samoa) do Honolulu na Hawajach. Był to jeden z dwóch internowanych wówczas na Samoa niemieckich frachtowców typu
'RHEINLAND', należących do North German Lloyd (czyli Norddeutsche Lloyd).
--------W latach 1918-1920 USS AJAX pływał do Władywostoku z węglem dla amerykańskiego korpusu ekspedycyjnego (American Expeditionary Force
Siberia). Po zakończeniu interwencji USA na Syberii szukano innego sposobu wykorzystania jednostki. W roku 1921 (20 kwietnia - 17 października)
stacjonował w Cavite jako okręt koszarowy i wówczas otrzymał oznaczenie AC-14. W 1923 Yantai (inaczej: Chefeo) wykorzystywano go krótko jako okręt-
bazę 18 dywizjonu okrętów podwodnych Floty Azjatyckiej, zaś w lutym 1924 r. stał się tendrem wodnosamolotu torpedowego Douglas DT. 1 lipca tego
samego roku zmieniono jego oznaczenie na AG-15, aby już rok później, 8 lipca 1925 r. w Cavite wycofać go służby, tym razem ostatecznie. Po skreśleniu
z listy floty sprzedano go 14 sierpnia 1925 roku spółce żeglugowej.
|
| |
|
|
USS AJAX z okrętami podwodnymi USS B-2 i USS B-3 na pokładzie. Baza marynarki w Cavite ((Manila, Filipiny).
|
| |
----------Nowy właściciel okrętu, Madrigal & Co. z Manili, nadał mu nazwę CONSUELO i przywrócił charakter węglowca. W 1930 r. stał się własnością
Fernando Go Chioco, także z Manili. Otrzymał wtedy nową nazwę - HUA TONG. Odsprzedany w 1932 r. spółce Hua Khiow Steamship Co. Ltd. z Singapuru,
przez kilka miesięcy pływał pod banderą brytyjską. Jeszcze w tym samym roku armator postawiony został w stan likwidacji, zaś wszystkie jego cztery
statki przejęła Straits Steamship Company Ltd., także z Singapuru. Zły stan techniczny jednostki i ogólnoświatowy kryzys spowodowały, że w roku
następnym (1933) sprzedano ją do Chin z przeznaczeniem na złom.
|
| |
|
|
USS AJAX jako okręt lotniczy przenoszący wodnosamolot torpedowy Douglas DT. Szanghaj, 1924.
|
| |
CHARAKTERYSTYKA USS AJAX
według Jane's Fighting Ships 1919
Wyporność - około 9250 ton; prędkość - 10 węzłów; uzbrojenie - 4 działa 6-funtowe; wymiary (w stopach) 387 i 1/3 x 46 x ?;
napęd - maszyna parowa - 3000 HP; zapas węgla na własne potrzeby - 500 ton; ładunek węgla - 4800 ton.
|
| |
| |
|
|
|
|
|
Opublikowano 7 stycznia 2012 r.
© dr Piotr Mierzejewski
|
| |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| |
|
|
|
|
|
|
| |
|
|
|
|
|
|
| |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| |
|
| |
| |
| |
|
| |
PIN-UP GIRLS
|
|
Akty na dawnych pocztówkach
|
|
|
|
|
| |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
