M-96
II wojna światowa - Morze Bałtyckie - Jezioro Ładoga
|
|
|
|
| |
____________________________
|
|
|
|
| |
|
---------M-96 wybudowany został w Stoczni nr 112 (Krasnoje Sormowo) pod numerem stoczniowym 247, w mieście Gorki
(nazwa Niżniego Nowgorodu w latach 1932-1991), przy ujściu Oki do Wołgi. Budowę jego rozpoczęto 26 lipca 1937 roku, zaś
zwodowano 20 lipca (wg niektórych źródeł - września) 1938 roku.
---------22 maja 1939 dowódcą okrętu mianowano kapitana-lejtenanta Aleksandra I. Marinesko, późniejszego sprawcę
zatopienia niemieckich statków WILHELM GUSTLOFF i GENERAL STEUBEN, w okresie, gdy dowodził okrętem
podwodnym S-13. Oficjalne przejęcie jednostki przez marynarkę wojenną nastąpiło 10 października 1939. Wkrótce potem
M-96 razem z bliźniaczym M-97 załadowane zostały na pływający dok, na którym miały być przeholowane do Zatoki Fińskiej.
Cała operacja, ze względu na ciężkie mrozy, przeciągnęła się aż do wiosny 1940, co nie przeszkodziło formalnemu włączeniu
M-96 do Floty Bałtyckiej już dniu 12 grudnia 1939.
---------W marcu 1940 okręt znalazł się wreszcie na wodach Zatoki Fińskiej. 20 marca zasilił 26. dywizjon okrętów
podwodnych, stacjonujący w "dzierżawionej" od Finlandii bazy na półwyspie Hanko (fiń. Hangö).
---------Wybuch wojny z Niemcami (22 czerwca 1941) zastał okręt w bazie Hanko, w składzie 8. dywizjonu 2. brygady
okrętów podwodnych. Jeszcze tego samego dnia cały dywizjon, złożony wyłącznie z jednostek typu 'M', otrzymał rozkaz
ewakuowania się z Hanko. M-96 dotarł za dnia do Paldiski, aby ostatecznie skierować się do głównej bazy Floty Bałtyckiej w
Tallinie.
--------4 lipca okręt przeszedł do Zatoki Łużskiej, skąd powrócił do Tallina 18 lipca. Już następnego dnia skierował się do
portu w Trigi na wyspie Sarema (Saaremaa), który na krótki czas miał się stać jej bazą.
--------21 lipca w towarzystwie bliźniaczego M-95 podjął nieudaną próbę przedostania się do Zatoki Ryskiej. Trudno
powiedzieć, czemu i po jakim czasie okręt zawrócił do bazy, gdyż dokumentacja jego działań, przechowywana w sztabie
obrony Archipelagu Moonsundzkiego, uległa zniszczeniu w czasie ewakuacji sił radzieckich. Parę dni później, 27 lipca, M-96
wyszedł w rejon Ust'-Dwinska. I ten patrol też został przedwcześnie przerwany, 31 lipca, prawdopodobnie z powodu awarii
silnika Diesla. Można przypuszczać, że zły stan techniczny jednostki był przyczyną, z powodu której na początku sierpnia
opuściła ona Trigi i udała się do Tallina, stamtąd do Kronsztadtu, a na koniec do leningradzkiej stoczni. W każdym razie, od
października okręt był z powrotem w pełnej gotowości bojowej, a 21 listopada wszedł w skład 5. dywizjonu okrętów
podwodnych.
--------Zimę 1941/1942 M-96 spędził zamaskowany, ze szkieletową załogą w porcie leningradzkim. Znaczna część załogi
okrętu brała udział w walkach lądowych, w obronie oblężonego Leningradu. Wiele jednostek Floty Bałtyckiej stojących wtedy
w Leningradzie odniosło uszkodzenia bądź zostało zniszczonych, zarówno wskutek ostrzału artylerii lądowej, jak i lotniczych
bombardowań . Los nie oszczędził również M-96 - niemiecki pocisk przebił kadłub poniżej linii wodnej i spowodował, wskutek
zalania IV i V oddziału, zatonięcie okrętu na płytkich wodach Newy. Wkrótce potem okręt podniesiono i rozpoczęto
długotrwały remont, ciągnący się, według różnych źródeł, od 4 do 6 miesięcy. Latem 1942 M-96 był z powrotem gotowy do
działań bojowych ...
|
--------Dowództwo Floty Bałtyckiej w 1942 roku przygotowało sporą niespodziankę
marynarkom Niemiec i Finlandii. Jak pisał Stanisław Woliński (1982), w "wojnie
morskiej na Bałtyku rozpoczął się nowy niezwykle ważny etap. Flota, która rzekomo
nie istniała, już wkrótce miała pokazać Kriegsmarine i całemu światu swą siłę". Admirał
Władimir F. Tribuc rozkazał utworzenie trzech grup (tzw. "eszelonów") okrętów
podwodnych, których zadaniem było atakowanie nieprzyjacielskiej żeglugi na Bałtyku.
M-96 znalazł się w składzie zarówno II jak i III eszelonu, przeprowadzając dwa
patrole bojowe: pierwszy trwał od 12 do 22 sierpnia, zaś drugi od 8 do 12 listopada.
Efektem tego pierwszego miało być rzekome zatopienie fińskiego statku u wybrzeży
Estonii, lecz sukces ten nie został wspomniany w opracowaniu W.I. Dmitriewa (1973),
zaś wydana w 2004 roku "Encyklopedia radzieckich okrętów podwodnych. 1941-1945"
stwierdza, że jedyna wystrzelona torpeda, w całym 1942 roku, minęła cel. Więcej o
tym wydarzeniu, mającym być pierwszym bojowym sukcesem legendarnego kapitana A.
I. Marinesko, FACTA NAUTICA piszę tutaj.
|
|
|
Słynny kpt. A.I. Marinesko
był pierwszym dowódcą M-96.
|
---------Drugi bojowy patrol M-96 w 1942 roku miał bardzo ciekawy cel, o którym znalazłem informację na rosyjskiej stronie
internetowej www.deepstorm.ru. Okręt wysadził 10 listopada na tyłach wroga w Zatoce Narewskiej pięciosobową grupę
zwiadowczą, której zadaniem było dotarcie do sztabu niemieckiego pułku i zdobycie maszyny szyfrującej Enigma.
Następnego dnia, około 3.30 nad ranem, szalupa z wracającymi na pokład M-96 "razwiedczikami" wywróciła się. Utonęło
trzech spośród pięciu zwiadowców i uchwycony przez nich jeniec. Enigmy rzekomo w nieprzyjacielskim sztabie nie znaleźli,
ale kto wie, czy w ogóle do niego datarli ...
--------Wiosną następnego nastąpiła istotna zmiana: kapitan Marinesko opuścił swoją dotychczasową jednostkę, gdyż dostał
dowództwo okrętu podwodnego S-13, na którym miał zyskać, mówiąc nieco górnolotnie, nieśmiertelną sławę... Zastąpił go z
dniem 28 kwietnia 1943 kapitan lejtenant Nikołaj Iwanowicz Kartaszow (ur. 1913), doświadczony podwodnik, który
uprzednio dowodził już innymi okrętami typu 'M' a mianowicie M-92, M-77 i M-90 [źródło].
---------W 1943 roku M-96 przeprowadził dwa patrole, od 18 do 20 lipca oraz od 28 sierpnia do 3 września. Oba bezowocne,
przedwcześnie przerwane, pierwszy z powodu uszkodzenia śruby na mieliźnie, drugi ze względu na defekt sterów. Konieczne
naprawy okręt usiał przejść w leningradzkiej stoczni, co spowodowało, że ponownie mógł wyjść w morze dopiero wiosną 1944.
|
---------Pierwsze miesiące roku 1944 upłynęły na pracach remontowych i postoju w Leningradzie. 14 maja M-96 przeszedł do
Kronsztadu, gdzie kończył przygotowania do kampanii. Nieoczekiwanie, zamiast spodziewanego wyjścia na pełne morze, okręt
odwołano w połowie czerwca do Leningradu. Stamtąd, 18 czerwca, przeszedł Newą na jezioro Ładoga, gdzie wszedł na parę
tygodni w skład Flotylli Ładoskiej.
--------M-96 operował na jeziorze Ładoga do 13 lipca, ubezpieczając akcje desantowe i prowadząc patrol w rejonie wyspy
Valaam. Przez ten czas nie uzyskał nawet kontaktu wzrokowego z nieprzyjacielskim jednostkami.
--------13 lipca 1944 okręt przez Leningrad przeszedł do Kronsztadtu, szykując się do rutynowego patrolu za Zatoce
Fińskiej. Pierwszy etap tego patrolu rozpoczął się w godzinach wieczornych 11 sierpnia, gdy pod osłoną ciemności, w eskorcie
kilkunastu drobnych jednostek, M-96 ruszył w kierunku wyspy Lavensari. Nocą 18 na 19 sierpnia patrol przerwano z powodu
uszkodzeń kadłuba, odniesionych od uderzeń o skaliste dno podczas sztormowej pogody. Okręt powrócił do Kronsztadtu
--------Ponownie M-96 wyszedł na patrol 7 września 1944 o godzinie 21.00, kierując się ku Zatoce Narewskiej. I wszelki
ślad po nim zaginął ... Przepadł bez śladu, a wraz z nim cała załoga, licząca 22 ludzi. Przyczyny zatonięcia jednostki nigdy nie
zostały ustalone - wśród ewentualności wymienia się wejście na minę, błąd ludzki lub techniczną awarię.
--------Niecelna torpeda wystrzelona latem 1942 w kierunku fińskiego statku była zarazem jedynym atakiem torpedowym
przeprowadzonym przez ten okręt podwodny przez cały okres jego wojennej służby.
|
___________________________________________________________________________
- FACTA NAUTICA -
dr Piotr Mierzejewski, hr. Calmont
|
| |
|
|
| |
|
|
| |
|
|
|
