| |
|
|
|
|
| |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
- MORZE | MARYNARKA HANDLOWA | STATKI | OKRĘTY WOJENNE | WRAKI | MARYNARKA WOJENNA | ŻEGLUGA -
|
|
| |
|
|
|
|
|
|
|
| |
HMHS ST. ANDREW
- Pierwszy rejs statku szpitalnego podczas I wojny światowej -
- Udana ucieczka przed U-Bootem -
Piotr Mierzejewski
|
|
| |
|
|
|
|
|
|
Statek szpitalny HMHS ANDREW w dniu 28 sierpnia 1914 roku na Sekwanie w Rouen (fot. Agence Rol).
U góry skan odbitki tego zdjęcia, przechowywanego w zbiorach Bibliothèque nationale de France,
u dołu jego prasowa reprodukcja z angielskiego tygodnika "The Illustrated London News".
-
-
|
--------Brytyjski Korpus Ekspedycyjny (British Expeditionary Force) pierwszą bitwę z siłami niemieckimi stoczył 26
sierpnia 1914 roku w rejonie Mons (Belgia). Następnego dnia z Southampton wyszedł brytyjski statek szpitalny HMHS
ST. ANDREW, płynący pod flagą Czerwonego Krzyża. Jednostka obrała kurs na Rouen, skąd miała zabrać do ojczyzny
żołnierzy ranionych pod Mons. Misja ST. ANDREW jest tym bardziej godna odnotowania, gdyż był to w ogóle pierwszy
morski transport rannych podczas pierwszej wojny światowej. Prasa brytyjska doniosła o tym wydarzeniu 29 sierpnia, po
szczęśliwym powrocie jednostki do Southampton, lecz przemilczając nazwę statku. Ujawnił ją dopiero tygodnik "The
Illustrated London News" w numerze z 12 września 1914 roku.
-
|
|
|
|
Czerwony krzyż na białym polu na burtach brytyjskich statków
szpitalnych nocą oświetlano elektrycznie. Oznakowanie to miało
zapobiec omyłkowym atakom wroga. Naiwni Brytyjczycy
wierzyli jeszcze w moc konwenji haskich!
-
-
|
Dwie notatki z dziennika "The Scotsman" (nr z 29.8.1914)
o dotarciu do Southampton nie wymienionego z nazwy
statku szpitalnego z rannymi z pola bitwy pod Mons.
-
|
--------HMHS ST. ANDREW zabrał z Rouen 210 rannych (w tym 63 ciężko) żołnierzy z pułków The Royal Scots i Gordon
Highlanders, głównie z ranami postrzałowym. W godzinach wieczornych 28 sierpnia powrócił do Southampton. Misja
jednostki aż do samego końca skrywana była tajemnicą wojskową. Zadbano o to, aby nikt postronny i nikt z prasy nie
był obecny w miejscu wyokrętowania rannych, których natychmiast pociągiem rozwieziono do szpitali.
-
|
|
|
|
Brytyjski statek szpitalny HMHS ST. ANDREW - zdjęcie pochodzi ze starej pocztówki.
Stocznia: John Brown & Co Ltd., Clydebank. Numer budowy: 382. Wodowanie: 19 grudnia 1907. Ukończony: kwiecień 1908.
Pojemność: 2528 BRT i 1304 NRT. Prędkość eksploatacyjna ok. 20 węzłów, maksymalna 24-25 węzłów.
Napęd: turbiny parowe pracujące na trzy śruby napędowe. Wymiary: 107,00 x 12,53 x 7,51 m. Port macierzysty: Londyn.
-
|
---------ST. ANDREW powstał w roku 1908 w szkockiej stoczni John Brown & Company, zbudowany pod numerem
stoczniowym 382 na zamówienie przedsiębiorstwa kolejowego Fishguard & Rosslare Railways and Harbours Board. Do
wybuchu I wojny światowej kursował regularnie jako prom na trasie pomiędzy Rosslare w Irlandii a Fishguard w Walii.
19 sierpnia 1914 rok przejęło go Ministry of Defence na potrzeby wojskowej służby zdrowia. Przebudowano go
prowizorycznie na statek szpitalny w ciągu zaledwie paru dni, tworząc około 180 miejsc dla leżących pacjentów i około
250 dla siedzących. Oficjalnie nadano mu wtedy oznaczenie No. 2A.
---------ST. ANDREW okazał się w nowej roli jednostką bardzo szczęśliwą. Przez całą służbę kursował po wodach kanału
La Manche, zwożąc do ojczyzny z kontynentu rannych i chorych żołnierzy brytyjskich. Czerwone krzyże wymalowane na
białych kwadratach, umieszczone na obu burtach i oświetlone nocą, nie były jednak w latach Wielkiej Wojny gwarancją
bezpieczeństwa dla jednostek szpitalnych. W pewnym okresie wojny rząd niemiecki oświadczył nawet, że "nie zniesie
dłużej żadnego nieprzyjacielskiego okrętu szpitalnego w kanale La Manche lub w częściach Morza Północnego"
(Colombos, 1949). Niemcy nie mieli żadnych hamulców przed zatapianiem statków i okrętów chronionych przepisami X i
XI konwencji haskiej z roku 1907!
---------Znaczna prędkość, jaką ST. ANDREW był w stanie rozwinąć, w dużym stopniu zwiększała jego bezpieczeństwo.
Przydała mu się ona zwłaszcza 24 lutego (czasem podawana jest data 25 lutego) 1915 roku. Tego dnia statek odbywał
swój kolejny rutynowy rejs z rannymi między kontynentem a wyspą. W rejonie Boulogne nagle, w odległości mniejszej
niż 200 metrów od ST. ANDREW, wynurzył się na powierzchnię okręt podwodny. Był to, o czym wówczas na statku nie
wiedziano, niemiecki U-8, którym dowodził Kapitänleutnant Alfred Stoß. Oficer ten właśnie przeżywał najpiękniejsze
godziny w swojej wojennomorskiej karierze - w dniach 23 i 24 lutego 1915 roku zatopił aż pięć brytyjskich statków! Były
to parowce noszące nazwy: BRANKSOME CHINE (2026 BRT), OAKBY (1076 BRT), HARPALION (5867 BRT), RIO
PARANA (4015 BRT) i WESTERN COAST (1165 BRT). Do zatopienia ich U-Boot zużył sześć z ośmiu posiadanych
torped. Właśnie wtedy, gdy wracał już do swojej bazy w Ostendzie, natknął się na statek szpitalny i zyskał szansę na
zwiększenie liczby zatopionych jednostek do sześciu. O niepowodzeniu Niemców zadecydowała jednak prędkość ST.
ANDREW - statek w obliczu niebezpieczeństwa zdołał przyspieszyć aż do 25 węzłów. U-8 usiłował wprawdzie go gonić,
aby zająć pozycję dogodną do ataku torpedowego, lecz po paru minutach musiał zrezygnować, gdyż zadanie to okazało
się niewykonalne. Powrót U-Boota do bazy i tak był jednak tryumfalny, gdyż zakończony patrol dał mu rekordowy wynik
w dziejach U-Bootwaffe. Wyniósł on 5 statków o łącznej pojemności 15 049 BRT.
---------ST ANDREW służył jako statek szpitalny jeszcze przez pół roku po zakończeniu wojny wojny, do maja 1919 r.
Zwrócony właścicielowi powrócił do roli promu na trasie Fishguard - Rosslare. W roku 1930 przemianowano go na
FISHGUARD. Sprzedany na złom do zakładów w Newport we wrześniu 1933 roku.
-
|
|
|
Niemiecki okręt podwodny U 8 nie dał rady doścignąć uciekającego HMHS ST. ANDREW ...
_
|
|
|
HMHS ST. ANDREW. Fotografia z późniejszego okresu służby. Zwraca uwagę brak na burcie napisu "No. 2A".
-
|
|
|
Pielęgniarki wojskowe z QAIMNSR (Queen Alexandra's Imperial Military Nursing Service Reserve)
przy łóżkach pacjentek na kobiecym oddziale statku szpitalnego HMHS ST. ANDREW.
Fotografia z roku 1919 (zbiory Imperial War Museums).
-
-
|
| |
BIBLIOGRAFIA SELEKTYWNA
Columbus, C.J. 1949. A Treatise on the Law of Prize. - Longman Green, London. 3rd ed.
Exiciting Chase. Red Cross Ship's Escape from Submarine. 1915. - Liverpool Echo - Friday 5 March 1915.
Gelewski, T.M. 1976. Zbrodnie wojenne na morzu w drugiej wojnie światowej. - Wydawnictwo Morskie, Gdańsk.
Gibson, R.H. & Prendergast, M. The German Submarine War 1914-1018. 1931. - New York.
Illustrated London News., Saturday 12 September 1914.
Lloyd's Register. Steamers & Motorship. 1931-32.
McCutcheon, Campbell. 2015. Hospital Ships and Troop Transports of the First World War. - Amberley Publishing, The Hill, Stroud, Gloucestershire.
Red Cross Ship Escape by fast Steaming. 1915. - Birmingham Mail - Friday 5 March 1915.
-
|
Opublikowano 1 stycznia 2018 roku
|
 |
|
|
| |
|
|
|
|
|
|
