| |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| |
|
|
|
|
|
MARYNARKA WOJENNA | MORZE | STATKI | OKRĘTY | WRAKI | MARYNARKA HANDLOWA
|
|
| |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
HEILIGENBEIL, późn. STENUM
- Okręt pomocniczy Kriegsmarine - Ex radziecki GORNIAK -
PIOTR MIERZEJEWSKI
-
|
|
|
| |
|
|
-
-
|
|
|
|
HEILIGENBEIL, zbiornikowiec Kriegsmarine, w latach 1942-1944 bazował w Gdyni (wówczas Gotenhafen).
Fotografia pochodzi z lat 1930., gdy okręt pływał pod banderą radziecką jako GORNIAK.
Jednostkę tę pod nazwą TATIANA zbudowano w 1898 r. w Sztokholmie dla rosyjskiego armatora. Po wybuchu I wojny światowej statek
został przejęty przez carską Flotę Bałtycką. W okresie międzywojennym służył w radzieckiej Flocie Bałtyckiej (od 1924 jako GORNIAK).
-
|
--------Lipawa (niem. Libau, ros. Libawa), jedna z baz radzieckiej Fłoty Bałtyckiej, zajęta została przez siły niemieckie już
w pierwszych dniach Wojny Ojczyźnianej. Już 23 czerwca 1941 r. na maszt unieruchomionego wskutek remontu
niszczyciela LENIN wciągnięto sygnał "Ginę, ale nie poddaję się". Jak pisał Edmund Kosiarz "Druga wojna światowa na
Bałtyku", Wyd. Morskie, 1988, p.229): "Powstało także niebezpieczeństwo wdarcia się Niemców na teren stoczni
remontowej, gdzie znajdowało się kilka radzieckich okrętów. W obawie, aby nie wpadły one w ręce wroga, dowódca
niszczyciela LENIN kpt. J. Afanasjew, jako najstarszy stopniem wśród dowódców remontowanych jednostek wydał rozkaz
zniszczenia wszystkich okrętów, które nie były zdolne do wyjscia w morze. Pierwszy został zniszczony ładunkami
wybuchowymi niszczyciel, a los jego podzieliły okręty podwodne M-71, M-76, S-1, RONIS i SPIDOLA." Warto w tym
miejscu dodać, że kapitan-lejtenant Jurij Afanasjew za wydanie wspomnianego rozkazu został wkrótce potem przez
admirała Władimira Tribuca postawiony przed sądem wojennym. Wyrok (kara śmierci, degradacja, konfiskata mienia za
wydanie przestępczego rozkazu) na tym 33-letnim, niezwykle utalentowanym dowódcy wykonany został 29 lipca 1941
roku. Sam proces trwał zaledwie 35 minut. Afanasjew bronił się, że rozkaz zniszczenia swojego okrętu i innych jednostek
dostał od komandora M. Klewieńskiego, dowódcy bazy wojennomorskiej w Lipawie, ale ponieważ wydany był on w formie
ustnej, nie mógł dowieść swojej niewinności. Wiele lat po wojnie admirał W.Tribuc przyznał, że Afanasjew działał jednak
prawidłowo ...
-
|
|
|
Port w Lipawie, 28 czerwca 1941 roku: Na pierwszym planie wrak niszczyciela LENIN i jego artyleria główna.
Fotografia wykonana przez fińskiego reportera.
-
|
-
|
---------Samozniszczenia po wysadzeniu niszczyciela LENIN i pięciu okrętów podwodnych objęły wkrótce cały port.
Kolejne eksplozje następowały w magazynach broni, amunicji i paliw. W Lipawie nocą z 23 na 24 czerwca doszło do
paniki. Próbowano także niszczyć jednostki pomocnicze Floty Bałtyckiej, takie jak zbiornikowiec floty GORNIAK, okręt
warsztatowy CHABAROWSK, lodołamacz SIŁACZ, holownik KP-4 czy uzbrojona szalanda o napędzie parowym
TUNGUSKA oraz wszelaki "drobiazg" portowy (patrz: W. Abaturow & M. Morozow 2008, "Nieizwiestnyje tragiedii Wielikoj
Otieczestwiennoj").
-
|
--------Bohater niniejszej strony - niemiecki zbiornikowiec HEILIGENBEIL - to znaleziony w Lipawie poradziecki
GORNIAK. Niemcy badając wraki znalezione w zniszczonym porcie stwierdzili, że niewielkim kosztem akurat tę
jednostkę można wyremontować. Sprawy wzięła w swoje ręce firma Ernst Glässel z Bremy i niecałe pół roku później, w
grudniu 1941 r., zbiornikowiec pod nową nazwą POSEN wszedł do służby pod banderą marynarki handlowej III Rzeszy.
Statek w swym nowym wcieleniu okazał się tak udany, że niemal natychmiast zainteresowała się nim niemiecka
marynarka wojenna. POSEN już w marcu 1942 roku zmienił właściciela i rozpoczął służbę w Kriegsmarine jako
zbiornikowiec o nazwie HEILIGENBEIL. Przez przez ponad dwa lata bazował w Gdyni (wówczas Gotenhafen). Niestety,
jego służbie w tym okresie nie udało się znaleźć jakiejkolwiek informacji. W roku 1944 przebazował do Kilonii, gdzie
przemianowago go na STENUM. Tam dwukrotnie stał się ofiarą ataków powietrznych podczas nocnych alianckich
bombardowań (16/17 i 26/27 sierpnia 1944 r.). Wyremontowany po odniesionych uszkodzeniach, pozostał w Kilonii aż do
końca działań wojennych w maju 1945 r.
--------Po wojnie zbiornikowiec wrócił do ZSRR i pływał pod starą nazwą GORNIAK aż do roku 1956. Śledząc losy tej
jednostki należy pamiętać, że w tym samym czasie pod czerwoną banderą z sierpem i młotem pływał jeszcze jeden
GORNIAK, mniejszy i eksploatowany głównie na Morzu Azowskim, jako jedyny uwzględniony przez Rejestr Lloyda. Był to
statek zbudowany w roku 1929 w Nikołajewie, o pojemności 968 BRT. Nieznajomość tego faktu doprowadziła w rosyjskim
i ukraińskim internecie do wielu nieporozumień i zbędnych dyskusji.
-
|
Opublikowano 11 lipca 2016 r.
Piotr Mierzejewski
|
|
____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
- FACTA NAUTICA -
dr Piotr Mierzejewski
|
| |
|
|
|
|
| |
|
|
|
|
|
|
|
| |
|
|
|
|
|
| |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
