II wojna światowa: Zatopienie radzieckiego statku KRECZET w Hongkongu

Okręty podwodne

Statki i okręty

Statki towarowo-pasażerskie

Związek Radziecki

s.s. KRECZET [Кречет]
- I i II wojna światowa - Hongkong w roku 1941 -
dr Piotr Mierzejewski

The Soviet vessel s/s KRECHET (ex Polaris).

Fiński statek towarowo-pasażerski POLARIS, późniejszy rosyjski i radziecki KRECZET (KRECHET w ang. transkrypcji).
Zbudowany w 1899 r. w szkockiej stoczni Gourlay Brothers & Co. (nr budowy 184) dla fińskiego armatora Finska Ångfartygs Aktiebolaget z Helsinek.
Charakterystyka z 1899 r.: Pojemność - 2018 BRT; nośność - 1280 DWT; prędkość - 13,5 węzłów; napęd - maszyna parowa potrójnej ekspansji, 3500 i.h.p.;
wymiary - 86 x 11,7 x 6,3 m; miejsca pasażerskie - 80 w 1. klasie, 18 w 2. klasie, 167 w 3. klasie.

* * *
*

------_-Latem 1941 roku Związek Radziecki utracił wskutek działań wojennych znaczną część
swojej floty handlowej, znajdującej się na wodach europejskich. Zgoła odmiennie wyglądała
sytuacja na Dalekim Wschodzie, gdzie ruch statków odbywał się normalnie, nic bowiem nie
wskazywało na możliwość zaostrzenia sytuacji międzynarodowej i wynikających stąd zagrożeń
dla żeglugi. W tych zdawałoby się bezpiecznych okolicznościach, armator Dalekowostocznyje
Morskoje Parachodstwo (dawny Sowtorgfłot-Władywostok) podjął decyzję o przeprowadzeniu
generalnego remontu kilku pełnomorskich jednostek poza granicami kraju. Wybór padł na
brytyjskie zakłady w Hongkongu. Na przełomie lipca i sierpnia 1941 r. w jednej z tamtejszych
stoczni remontowych pojawiły się cztery statki pod radziecką banderą. Były to: SWIRSTROJ
(4769 BRT), SIMFEROPOL (2969 BRT), KRECZET (2282 BRT) oraz SIERGIEJ LAZO
(2975 BRT). Zapewne nikomu wówczas do głowy nie przyszła myśl, że zamiast generalnego
remontu spotka je w Hongkongu zagłada ...

------Statek s/s POLARIS do wybuchu I wojny światowej pływał na trasie
porty fińskie - Kopenhaga - Hull, ciesząc się bardzo dobrą opinią wśród
pasażerów. Po przystąpieniu Rosji do wojny latem 1914 r. przejęła go
carska marynarka wojenna, wyznaczając mu rolę transportowca.

------5 kwietnia 1915 roku fiński właściciel statku zmuszony został do
odsprzedania statku Rosji. Nową nazwę, KRECZET, otrzymał 12 sierpnia
1915 r. Do końca wojny bazował w Helsinkach jako statek sztabowy.
Zdarzało mu się także pełnić rolę pływających koszar.

------Po wojnie pozostał w składzie radzieckiej Floty Bałtyckiej do 1927 r.
Przekazany marynarce handlowej pływał po Morzu Czarnym do roku
1931, a potem przeszedł na Daleki Wschód. W latach 1931-1941 jego
portem macierzystym był Władywostok.

--------Sytuacja polityczna na Dalekim Wschodzie uległa dramatycznej zmianie
kilka miesięcy później. 8 grudnia 1941 lotnictwo japońskie zaatakowało nie tylko
Pearl Harbor, lecz także źle przygotowany do obrony Hongkong. Wszelkie prace
remontowe na radzieckich statkach natychmiast przerwano.

--------Wkrótce potem KRECZET odszedł od nabrzeża stoczniowego i rzucił
kotwicę na redzie portu w jej najwęższym miejscu, między Hong Kong Island a
półwyspem Kau Lung (Kowloon). 11 grudnia Japończycy zajęli półwysep, co
umożliwiło im ostrzał zarówno wyspy, jak i stojących na redzie jednostek.
14 grudnia artyleria japońska obrała sobie za cel radziecki statek. KRECZET
otrzymał aż kilkadziesiąt bezpośrednich trafień, które spowodowały gwałtowny
pożar, a następnie zatonięcie parowca. Załoga szczęśliwie bez strat osobowych
zdołała się ewakuować na brzeg Hong Kong Island i schronić na terenie Victorii.
Brytyjczycy skapitulowali 25 grudnia i wówczas marynarze radzieccy także
trafili do japońskiej niewoli.

Radziecki parowiec KRECZET.

--------Rząd radziecki już 21 grudnia 1941 r. w związku zatopieniem statku przesłał protest do japońskiego ministerstwa spraw zagranicznych, oskarżając siły
japońskie o bezprawne ostrzelanie i zatopienie statku. Równocześnie podjęto starania dyplomatyczne, aby uwolnić zatrzymaną załogę. Ostatecznie, po wielu
miesiącach przetrzymywania, Japończycy uwalnili załogę, a po wojnie musieli wypłacić Związkowi Radzieckiemu odszkodowanie za utracony statek. Warto
zauważyć, że Roger Jordan (1999, str. 576) przypisuje zatopienie KRECZETA lotnictwu japońskiemu, a wydarzenie to datuje na 25 grudnia 1941 r.

--------Wrak statku podniesiono z dna i zezłomowano po wojnie. Jedno ze źródeł twierdzi, iż nastąpiło to dopiero na przełomie lat 1940/1950.

Krzyżyk na mapie oznacza punkt zatonięcia s.s. KRECZET, zaś strzałka ostrzał prowadzony przez japońską artylerię lądową.

--------Pozostałe trzy radzieckie statki także zostały utracone podczas japońskiego ataku na Hongkong. SWIRSTROJ zatonął 18 grudnia po ostrzelaniu przez
artylerię lądową, tracąc dwóch marynarzy. Frachtowce SIERGIEJ LAZO i SIMFEROPOL, porzucone przez spanikowane załogi, lotnictwo japońskie
zbombardowało i zatopiło 25 grudnia, czyli w dniu kapitulacji Homgkongu. Wraki ich wyciągnięto na brzeg zatoki Tsun Wan 20 października 1945 roku.

* * *

Czytaj także o HMS TERN, który uległ samozatopieniu w Hongkongu w tym samym czasie.