Miniaturowe okręty podwodne: PIGMIEJ (ZSRR).

Facta Nautica: Statki, okrêty, wraki. Ships, vessels, wrecks,

Okręty podwodne

ZSRR

PIGMIEJ [Пигмей]
- Radziecka miniaturowa łódź podwodna - II wojna światowa -
-

Miniaturowa łódź podwodna typu PIGMIEJ znaleziona przez Niemców w Bałakławie.
Fotografia z roku 1942, prawdopobnie wykonana przez włoskiego oficera.
Автономная подводная лодка 'Пигмей'.

--------W latach międzywojennych w Związku Radzieckim podjęto kilka mniej lub bardziej udanych prób budowy miniaturowych pojazdów podwodnych. Prace
te w największej tajemnicy prowadziły niezależnie trzy zespoły konstruktorów w leningradzkim Ostiechbiuro (ros. Остехбюро), którymi kierowali B . M.
Malinin, B.L. Bieżyńskij i B.I. Bieukauri. Efektem ich pracy były projekty znane pod nazwami MOSKITA, BŁOCHA, APSS i PIGMIEJ [Пигмей]. Prace nad
nimi zarzucono jeszcze przed wybuchem II wojny światowej, zespoły rozwiązano, a część pracowników zdemaskowano jako wrogów ludu, błyskawicznie
osądzono i skazano na karę śmierci lub wieloletnią pracę przymusową w łagrach.

--------W latach 1935-1936 1. Wydział Ostiechbiuro, przygotował projekt miniaturowego okrętu podwodnego,
określanego w dokumentacji jako APŁ (APŁ = awtonomnaja podwodnaja łodka; ros. АПЛ = автономная
подводная лодка) PIGMIEJ. Początkowo miał to być miniaturowy okręt podwodny zdalnie sterowany drogą
radiową z pokładu samolotu (podobnie jak wcześniejszy projekt APSS), ostatecznie jednak obsługiwać go
miało czterech ludzi załogi. 27 czerwca 1936 projekt APŁ zatwierdził flagman I rangi Iwan Martynowicz
Łudri, zastępca komisarza ludowego Marynarki Wojennej ZSRR.

--------Pierwszą jednostkę tego typu zbudowano błyskawicznie latem 1936 r. w stoczni Sudomiech (Судомех)
w Lenigradzie. Przewieziona koleją dotarła nad Morze Czarne do bazy w Sewastopolu. W tamtejszym
oddziale Ostiechbiuro juz od października 1936 zaczęto przeprowadzanie prób morskich. Równolegle
Sudomiech przystąpił do realizacji zamówienia na wykonanie kolejnych dziesięciu okrętów tego typu - sześć
miało być gotowych jeszcze w 1936, pozostałe w roku następnym. Wkrótce jednak cały ten plan
nieoczekiwanie runął - budowę nowych jednostek wstrzymano, zaś członków zespołu konstruktorskiego
oskarżono o działanie na szkodę państwa radzieckiego i osądzono. Znaczną część pracowników skazano na
wieloletnią pracę w łagrach lub rozstrzelano. Wśród rozstrzelanych byli m.in. Władimir I. Biekauri, jako ten,
który projekt PIGMIEJ nadzorował, oraz Iwan M. Łudri, który go zatwiedził. Obu zrehabilitowano po latach,
po śmierci Józefa Stalina.

--------Wydarzenia te miały decydujący wpływ na dalsze losy APŁ PIGMIEJ. Pierwszy gotowy egzemplarz
został przejęty przez NKWD i zakonserwowany jako dowód rzeczowy w procesie konstruktorów, pozostałe
jednostki, będące w różnych stanach zaawansowania budowy, rozebrano na pochylniach,
-

Władimir I. Biekauri (1886-1938).
-

--------Świat o radzieckich próbach dowiedział się dopiero w roku 1942, po zdobyciu Sewastopola przez Niemców. Odkryli oni wtedy w pobliskiej Bałakławie
zabezpieczony "dowód rzeczowy" w postaci małego okrętu podwodnego, o którego istnieniu nie mieli pojęcia. Do szczegółowego zapoznania się ze swoją
zdobyczą zaprosili nawet włoskich oficerów z działającego na Morzu Czarnym 11. dywizjonu miniaturowych okrętów podwodnych (XI Squadriglia Sommergibili
CB). Zdumienie Włochów było ponoć przeogromne . . .
-

--------Ostateczne losy pierwszejjednostki nie są jeszcze znane. Istnieją na temat dwie różne teorie - według jednej PIGMIEJ uległ zniszczeniu podczas
transportu drogą lądową do Niemiec, a według drugiej, został zatopiony wiosną 1944 roku przez Niemców w Morzu Czarnym, w odległości około 20 mil na
południe od Ałupki na Krymie. Pierwszy program rosyjskiej telewizji wyemitował w swoim czasie film pt. "NAUTILUS Związku Radzieckiego" na temat
dziejów tego okrętu (można go obejrzeć na YouTube). Jednak równie dobrze można oglądanie go darować sobie, gdyż zawiera zbyt dużo bałamutnych i
nieprawdziwych informacji w hurapatriotycznej otoczce rodem z ZSRR. Słuchając komentarza w tym filmie można nabrać fałszywej pewności, że PIGMIEJ
siał postrach wśród faszystów atakujących Krym i odnosił w walce porażające sukcesy! W rzeczywistości nigdy nie wszedł do służby, a pierwszymi
miniaturowymi pojazdami podwodnymi w radzieckiej marynarce wojennej zostały dopiero wprowadzone do linii w 1945 roku zdobyczne, poniemieckie
jednostki typu SEEHUND.

--------Dane taktyczno-techniczne APŁ PIGMIEJ: Wyporność nawodna/podwodna - 18,6/? ton; prędkość nawodna/podwodna - 6/5 węzłów; uzbrojenie -
dwie zewnętrzne burtowe wyrzutnie torpedowe kalibru 450 mm i karabin maszynowy kal. 7,62 mm; głębokość zanurzenia - 30 m; zasięg nawodny - 290 Mm;
zasięg podwodny - 60 Mm przy prędkości ekonomicznej lub 18 Mm przy maksymalnej; autonomiczność - 3 doby; załoga - 4 ludzi.
-