SS VENDIA (1924): Niemiecka zbrodnia wojenna na morzu.

||| - MARYNARKA HANDLOWA - MORZE - STATKI - OKRĘTY WOJENNE - WRAKI - MARYNARKA WOJENNA - |||

FRACHTOWCE

DANIA

s/s VENDIA
- Zbrodnia wojenna na załodze neutralnego statku - II wojna światowa -
dr Piotr Mierzejewski

Duński frachtowiec s/s VENDIA, zatopiony 30 września 1939 r. przez niemiecki okręt podwodny U 3.
Zbudowany w stoczni Howaldtswerke w Kilonii pod numerem 642 w 1924 r. Pojemność: 1150 BRT i 527 NRT. Prędkość: ? Wymiary: 68,84 x 11,0 x 3,19 m.
Napęd: 3-cylindrowa maszyna parowa potrójnej ekspansji, prod. Howaldtswerke, 113 NHP, 1 śruba. Załoga: 17 ludzi.
Właściciel: Det Forenede Kulimportører Handelsselskab A/S. Port macierzysty: Kopenhaga. Znak rozpoznawczy: DZXA.

Storpedowanie duńskiego frachtowca s/s VENDIA uznawane jest za pierwszy przypadek zatopienia
bez ostrzeżenia neutralnego statku przez okręt podwodny podczas II wojny światowej.

-------Kapitänleutnant Joachim Schepke, jeden z "asów" U-Bootwaffe, rozpoczął
pasmo swoich sukcesów od dokonania zbrodni wojennej na morzu. Za zbrodnię tę
odpowiadałby przed Międzynarodowym Trybunałem Wojskowym w Norymberdze,
lecz ponieważ zginął w 1941 roku, oskarżonym o dokonanie jej został Großadmiral
Erich J.A. Raeder.

-------26 września 1939 roku duński parowiec VENDIA wyszedł pod balastem z
portu Faaborg na duńskiej wyspie Fionia, kierując się ku Morzu Północnemu. Celem
jego rejsu był jeden ze szkockich portów w Firth of Clyde, skąd miał zabrać ładunek
węgla. 30 września opuszczał wody Skagerraku i gdy znalazł się w odległości około
35 mil na północny zachód od portu Hanstholm, dziwny dźwięk obudził jego
kapitana, Johana Petera Lunda. Pierwszą jego myślą było, iż statek ostrzelany
został przez samolot. Wypadki takie zdarzały się od samego początku wojny.
Przykładowo, mnie więcej w tym samym czasie niemiecki samolot puścił serię z
karabinu maszynowego w kierunku szwedzkiego statku znajdującego się na
wodach terytorialnych Szwecji i nakazał mu zmianę kursu, gdyż w przeciwnym razie
zostanie zbombardowany. Szczęśliwie nadleciały dwie szwedzkie maszyny i
napastnik musiał salwować się ucieczką.

Kapitan Johan Peter Lund

---------Kapitan Lund pobiegł na mostek z lornetką, aby sprawdzić skąd padł strzał lub strzały (brak zgodności w tej
sprawie, źródła mówią o pojedynczym wystrzale z działka małego kalibru lub o serii z karabinu maszynowego). Jaskrawe
światło przedpołudniowego słońca pozwoliło dojrzeć w odległości około 500 metrów od parowca mały niemiecki okręt
podwodny płynący równoległym kursem. Nad pokładem tej jednostki powiewały dwie flagi sygnalizycyjne, lecz z
frachtowca nie można było ich rozpoznać. Lund natychmiast rozkazał zastopować maszynę, o czym powiadomił okręt
podwodny odpowiednim sygnałem dźwiękowym. Gdy jeden z marynarzy rozpoczął wciaganie na maszt pierwszej flagi
sygnalizycyjnej informującej o zatrzymaniu statku, U-Boot, a był nim U 3, dowodzony przez Joachima Schepke, bez
ostrzeżenia wystrzelił torpedę.

Germany says Vendia tried to ram U-boat, but Danes call that version 'impossible'.

--------Torpeda trafiła parowiec w burtę na wysokości maszynowni. Eksplozja, jaką
spowodowała musiała wywrzeć na obserwatorach ogromne wrażenie. Oderwana od
reszty kadłuba część rufowa niemal natychmiast poszła na dno, a wśród szczątków
statku wyrzuconych wysoko w powietrze, dojrzeć można było nawet wyrwany wał
napędowy o masie kilku ton! Wkrótce potem zatonęła też pozostała część kadłuba.

--------Szans na przeżycie nie miał nikt z maszynowni, ani nikt, kto w chwili
wybuchu znalazł się tylnej części statku. Momentalnie zginęło 11 członków załogi.
Ocaleni, sześciu ludzi, skakali wprost do wody, nie myśląc nawet o skoordynowaniu
akcji ratunkowej. Będąc już w wodzie, z przerażeniem zauważyli, że na pokładzie U-
Boota marynarze wykonują ruchy lufą działa. Rozbitkowie przekonani, że za chwilę
Niemcy otworzą do nich ogień, w panice starali się odpłynąć jak najdalej od
niebezpieczenstwa. Niemieccy podwodnicy zrozumieli obawy Duńczyków i
demonstracyjnie odwrócili lufę w przeciwną stronę, aby nikt nie miał wątpliwości, że
strzelanina do bezbronnych ludzi w wodzie nie jest ich zamiarem.

Wycinek z "The New York Times"
z 3 października 1939 roku.

S/s VENDIA przy nabrzeżu podczas załadunku węgla.

-------Rozbitkowie zachęceni zapraszajacymi okrzykami Niemców zaprzestali
ucieczki, zawrócili i wdrapali się na pokład U-Boota. Okazało się wówczas, że wśród
ocalałych jest kapitan Lund, I oficer D. Geerdsen, sternik i steward, którzy skakali
z mostka oraz dwóch marynarzy, których uratowało to, że w momencie wybuchu
przebywali w dziobówce.

-------Joachim Schepke osobiście przesłuchał duńskiego kapitana. Niedługo potem
U 3 zatrzymał kolejny duński frachtowiec, s/s SVAVA (1206 BRT), płynący do
Kopenhagi i przekazał na jego pokład rozbitków z frachtowca VENDIA. Dowódca
U-Boota, żegnając kapitana Lunda, dał mu do podpisania kartkę z notesu, na
której wypisał tylko nazwę i tonaż statku. Nie podejrzewający podstępu kapitan
Lund potwierdził te dane swoim podpisem ...

Wycinek z "The Lancashire Daily Post"
6 października 1939 roku.

11 października 1924 roku: Frachtowiec s/s VENDIA przekazany duńskiemu armatorowi do eskploatacji.

---------Władze duńskie przesłuchały rozbitków natychmiast, gdy tylko zeszli na ląd. Ponieważ zeznania ich
jednoznacznie oskarżały dowódcę U 3 o ciężkie złamanie prawa międzynarodowego, wręcz o dokonanie zbrodni na
załodze statku państwa neutralnego, rząd duński złożył w Berlinie oficjalny protest. W odpowiedzi rząd III Rzeszy zwołał
5 października konferencję prasową, podczas której oznajmiono, że dowódca U-Boota torpedując duński statek działał w
obronie własnej. Decydującym dowodem na prawidłowość takiej interpretacji wydarzenia była wspomniana kartka z
podpisem kapitana Lunda. Nad jego podpisem umieszczono oświadczenie, iż duński statek przewoził kontrabandę do
Wielkiej Brytanii i chcąc uniknąć kontroli ze strony niemieckiej jednostki, próbował ją staranować i uciec! Joachim
Schepke identyczny fortel z kartką powtórzył parę godzin po zatopieniu "duńczyka". Tym razem ofiarą jego stał się
szwedzki parowiec GUN. Jego kapitan również nieostrożnie złożył swój podpis na podobnej kartce, na której później
pojawiło się sfałszowane oświadczenie, jakoby usiłował staranować U-Boota. I w ten sposób Joachim Schepke wyrósł
nagle na bohatera III Rzeszy - dwa razy jednego dnia ochronił swoją jednostkę przed zbrodniczym staranowaniem, a na
dodatek zaliczył dwa zatopienia statków przewożących kontrabandę. Perfidia czystej wody! Warto tu dodać, że o ile
duński frachtowiec płynął pusty, to szwedzki wiózł wprawdzie niewielki ładunek materiałów wybuchowych, ale dla
neutralnej Belgii.

Pięciu członków załogi frachtowca s/s VENDIA. Fotografia z roku 1935.

--------Na zakończenie warto dodać, że Tadeusz Gelewski, autor książki "Zbrodnie wojenne na morzu w drugiej wojnie
światowej" o zatopieniu s/s VENDIA i reperkusjach prawnych związanych z tym wydarzeniem wspomniał ledwie
mimochodem.

Opublikowano 30 listopada 2014 roku