OKRĘTY PODWODNE
|
|
|
|
|
|
|
STATKI i OKRĘTY
|
|
|
MARYNARKA WOJENNA | MORZE | STATKI | OKRĘTY | WRAKI | MARYNARKA HANDLOWA
|
|
| |
|
|
|
|
FRACHTOWCE
|
|
|
|
ŁOTWA
|
|
|
s/s EVERENE
- Pierwszy łotewski statek zatopiony podczas II wojny światowej - Ofiara U-Boota -
dr Piotr Mierzejewski
|
|
|
| |
|
|
|
|
|
|
Łotewski frachtowiec s/s EVERENE (ex belgijski LOUVAIN, ex brytyjski LOUISIANA, ex bryt. BELLVIEW, ex bryt. STRATHYRE).
Stocznia: Greenock & Grangemouth Dockyard Co. Ltd. w Greenock. Numer stoczniowy: 273. Pojemność: 4434 BRT i 2785 NRT.
Nośność: 7185 DWT. Prędkość: 7 węzłów. Napęd: 3-cylindrowa maszyna parowa o potrójnej ekspansji, produkcji J.G. Kincaid & Co.
z Greenock, 353 nhp, 1 śruba, 3 kotły. Wymiary: 112,77 x 15,85 x 7,01 m.
Źródło: Roger Jordan, The World's Merchant Fleets 1939 i Lloyd's Register.
|
| |
---------Neutralne państwa już w pierwszych tygodniach II wojny światowej zaczęły tracić statki wskutek działań
niemieckich okrętów podwodnych. Pierwszym z nich był belgijski m/s ALEX VAN OPSTAL (5965 BRT), który 15 września
1939 roku poderwał się na minie postawionej U 26. Z kolei pierwszą neutralną jednostką zatopioną w wyniku
bezpośrednich działań U-Boota, został fiński s/s MARTTI-RAGNAR (2262 BRT), zniszczony 22 września za pomocą
ładunków wybuchowych przez załogę U 4. Wstrząsem dla światowej opinii publicznej stało się zbrodnicze zatopienie bez
uprzedzenia duńskiego frachtowca s/s VENDIA przez U 3.-Do 25 stycznia 1940 roku, kiedy to flota handlowa neutralnej
Łotwy poniosła pierwszą wojenną stratę, a był nim s/s EVERENE, sama tylko Szwecja utraciła aż 26 jednostek!
|
| |
---------Parowiec EVERENE podniósł łotewską banderą we wrześniu 1936 roku. Był to
frachtowiec odkupiony przez łotewskiego armatora Grauds Shipping Co. Ltd. z Rygi od
belgijskiej firmy Armement Deppe z Antwerpii, noszący dotąd nazwę LOUVAIN.
Statek ten zbudowano pod nazwą STRATHYRE w maju 1906 roku dla szkockiego
armatora Burrell & Sons z Glasgow. Ogromną słabością EVERENE, zwłaszcza w
warunkach wojennych, była jego znikoma prędkość - zaledwie 7 węzłów ("za młodu"
osiągał aż 9 węzłów).
--------Statek opuścił brytyjski port Blyth 2 stycznia 1940 r. i ruszył w kierunku Cieśnin
Duńskich, mając Lipawę za cel rejsu. Płynął wprawdzie samotnie, lecz niedaleko od
niego szedł - również samotnie - w tym samym kierunku inny statek tego samego
łotewskiego armatora, a mianowicie frachtowiec s/s DOLE (3811 BRT, bud. 1911).
Katastrofa nastąpiła już następnego dnia ...
|
|
Informacja o zatopieniu pierwszego łotewskiego
statku, zamieszczona w brytyjskim dzienniku
"The Gloucestershire Echo" w styczniu 1940 r.
|
|
|
EVERENE jeszcze jako belgijski LOUVAIN. Pod banderą Belgii pływał w latach 1921-1936 r.
|
| |
--------Wydarzenia, które tu opisuję, rekonstruuję na podstawie skąpych informacji zamieszczanych w ówczesnych
brytyjskich dziennikach (łącznie około dwudziestu tytułów), których część zawierała krótkie wypowiedzi łotewskich
rozbitków.
|
--------Krótko po godzinie 20.30, gdy DOLE szedł w
odległości kilku mil od latarni Longstone (wyspy Farne),
usłyszano na nim odgłos groźnej eksplozji. Dobiegł on mniej
więcej z rejonu, gdzie powinien znajdować się EVERENE.
Ponieważ EVERENE nie odpowiadał na wezwania radiowe,
DOLE zmienił kurs, aby sprawdzić co się stało. Po około 20
minutach natknął się w ciemnościach styczniowego wieczoru
na rozbitków z EVERENE. Dwunastu z nich znajdowało się
w szalupie, pozostali czepiali się kurczowo rozmaitych
szczątków szczątków zatopionego statku. Wśród tych
ostatnich była 40-letnia stewardessa, którą na powierzchni
utrzymywała kamizelka ratunkowa. DOLE przystąpił do akcji
ratunkowej, przyłączył się do niej także brytyjski trawler
EVESHAM (239 BRT). Udało się podnieść z wody 30 ludzi (w
tym wspomnianą stewardessę oraz kucharkę). Wkrótce
okazało się, że pobliżu miejsca katastrofy walczą także o
życie rozbitkowie z zupełnie innego statku, a mianowicie
norweskiego parowca GUDVEIG (1300 BRT), który zatonął
chwilę później niż EVERENE.
|
|
|
Latarnia morska Longstone, wyspy Farne.
Stara pocztówka.
|
| |
|
|
|
| |
--------Wszyscy uratowani rozbitkowie z EVERENE i GUDVEIG, razem 38 ludzi, zeszli na ląd dopiero 29 stycznia w
którymś ze szkockich portów hrabstwa Fife. Z zeznań rozbitków wynikało, że odległość pomiędzy oboma statkami, które
poszły na dno, wynosiła zaledwie około mili. Mimo panujących ciemności paru marynarzom z EVERENE udało się dostrzec
wychodzący na powierzchnię niemiecki okręt podwodny. U-Boot wpierw wystrzelił torpedę w kierunku łotewskiego statku,
a gdy ta trafiła cel w śródokręcie, odwrócił się i ponownie zaatakował, tym razem "norwega", również celnie. Natychmiast
po drugiej eksplozji oddalil się i znikł w ciemnościach.
--------Jeden z łotewskich marynarzy opowiadal, że eksplozja zaskoczyła go podczas odpoczynku w kajucie na rufie.
Wybiegł na pokład i zobaczył, że jedna szalupa uległa zniszczeniu, a druga znajdowała się już w znacznej odległości od
statku. Razem z napotkanym kolegą zaczął biec w kierunku śródokręcia, gdy nagle statek idąc na dno przełamał się na
dwie części i obaj wpadli wody. Na powierzchnię wypłynął tylko jeden, drugi przepadł bez śladu. Okazał się on być jedyną
ofiarą wśród załogi EVERENE. Gorzej było z marynarzami norweskiego parowca - z 18-osobowej załogi uratowało się
tylko ośmiu.
--------Po wojnie ustalono, że oba statki storpedował U 19, którym dowodził osławiony Kapitänleutnant Joachim Schepke,
jeden z "asów" U-Bootwaffe. Oficer ten, dowodząc uprzednio U 3, dokonał parę miesięcy wcześniej zbrodniczego
zatopienia duńskiego statku VENDIA.
|
| |
| |
Opublikowano 4 grudnia 2014 r.
Piotr Mierzejewski
|
|
____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
- FACTA NAUTICA -
dr Piotr Mierzejewski
|
| |
|
|
|
|
| |
|
| |
|
|
| |
|
