S/s CLYDEVALLEY (CLYDE VALLEY) i przemyt tysięcy karabinów

Okręty podwodne

Statki i okręty

||| - MARYNARKA HANDLOWA - MORZE - STATKI - OKRĘTY WOJENNE - WRAKI - MARYNARKA WOJENNA - |||

Kabotażowce

Wielka Brytania

s.s. CLYDE VALLEY
- Przemyt broni i amunicji - s.s. CLYDEVALLEY - Ulster -

Kabotażowiec s.s. LONDONER, późniejszy s.s. CLYDEVALLEY i s.s. CLYDE VALLEY.
-

Statek CLYDE VALLEY (znany też jako CLYDEVALLEY) zajął poczesne miejsce w historii walk o niepodległość Irlandii.
Wspominają o nim irlandzkie pieśni patriotyczne, m.in Gallant Clyde Valley i Gunrunners.
Próba zachowania go jako statku-muzeum nie powiodła się ...

* * *

--------Kabotażowiec CLYDE VALLEY, niewielki węglowiec o pojemności 460 BRT i wymiarach 53 x 7,9 x 3,9 m, zbudowany został w roku 1886 przez
stocznię McIlwaine, Lewis & Co. Ltd. w Belfaście dla brytyjskiego przedsiębiorstwa Wigan Coal & Iron Co. Ltd. z siedzibą w Liverpoolu. Pierwotnie nosił on
nazwę BALNIEL, nadaną mu na cześć lorda Balniel. W roku 1909 BALNIEL stał się własnością Clydeside Steamship Co. Ltd. z siedzibą w Glasgow.

--------Spółka żeglugowa Clydeside SS początkowo eksploatowało statek pod
dotychczasową nazwą, lecz w 1910 r. zmieniło ją na LONDONER, aby
wreszcie w 1912 roku dokonać kolejnej zmiany, tym razem na CLYDEVALLEY
(uwaga: pisownia łączna!).

-------Nieoczekiwanie, CLYDEVALLEY w marcu 1914 przeszedł w ręce
majora Fredericka H. Crawforda, członka Ulsterskiej Rady Unionistycznej
(Ulster Unionist Council). Wydarzenia, które potem nastąpiły, zapewniły
statkowi trwałe miejsce w historii Irlandii, co więcej, wspominany jest on
wciąż w irlandzkich pieśniach patriotycznych, takich jak Gallant Clyde Valley
czy Gunrunners. Stało się tak wskutek użycia CLYDEVALLEY do śmiałego,
wręcz gigantycznego przemytu broni i amunicji na teren Ulsteru.

-------Przygotowania do tej operacji poprzedzone zostały tajemnymi zakupami
uzbrojenia w Niemczech. Irlandzkim spiskowcom udało się zakupić wielką
liczbę karabinów Mannlicher M1904 , Mauser Gew 88 i Vetterlis. Broń
pakowano według systemu pomysłu majora Crawforda - do każdego karabinu
dołączano paczkę 100 sztuk amunicji oraz bagnet, a z pięciu takich zestawów
robiono jedną wiązkę. Liczba przygotowanych w ten sposób sztuk broni nie
jest dokładnie znana. W zależności od źródła cały transport miał liczyć do 25
do 40 tysięcy karabinów!

-------Przemycany ładunek udało się zmieścić w Hamburgu na jednej lichtudze,
która przez Kanał Kiloński skierowała się ku duńskiej wyspie Langeland,
leżącej na Bałtyku. Na jej spotkanie wypłynął norweski węglowiec s/s
FANNY, parę tygodni wcześniej zakupiony przez kapitana Agnew, przyjaciela
Crawforda, zatrudnionego oficjalnie w Antrim Iron Ore Company.

CLYDE VALLEY po wycofaniu z eksploatacji.
Fotografia wykonana prawdopodobnie w Carrickfergus.

--------19 kwietnia 1914 r. obie jednostki spotkały się w umówionym miejscu. Gdy dobiegał końca przeładunek kontrabandy z lichtugi na statek, pojawili się
niepożądani goście - duńscy urzędnicy portowi. Zaalarmowani podejrzanym charakterem ładowanego towaru, zapragnęli zbadać jego charakter i dokumenty
parowca FANNY. Kapitan FANNY wydał kontrolerom papiery statku, a następnie, korzystając z ciemności nocy i gęstej mgły, zabrał z lichtugi pozostałą
część wiązek karabinów. Nie pytając nikogo o zgodę, wyszedł w morze bez jakichkolwiek dokumentów, zarówno jednostki jak i ładunku. Dzięki złym
warunkom atmosferycznym udało mu się niepostrzeżenie opuścić Bałtyk i wyjść na Morze Północne.

-------Ucieczka parowca FANNY z wielką ilością broni na pokładzie wzbudziła w Europie wielką sensację. Gazety prześcigały się w domysłach. Za najbardziej
prawdopodobny cel rejsu uważano Meksyk lub Islandię. Prasa brytyjska trafnie jednak przypuszczała, że przemycane karabiny przeznaczone są dla
paramilitarnych organizacji ulsterskich, co wywołało zrozumiały niepokój wśród organizatorów przemytu. Kierownictwo Ulster Volunteer Force rozważało
nawet odwołanie trwającej już operacji, aby nie dopuścić do przejęcia broni przez siły brytyjskie.

--------Na spotkanie z FANNY podążał CLYDEVALLEY, którego prawdziwą nazwę statku na dziobie i rufie zasłonięto czarnym płótnem z wymalowaną
fałszywą nazwą - MOUNTJOY II. Gdy spotkały się na pełnym morzu, przez dwie kolejne noce łączono je linami burta w burtę i prowadzono trwający wiele
godzin przeładunek broni, bardzo niebezpieczny dla załóg i całości obu statków, utrudniony koniecznością pracy w zaciemnieniu i złym stanem morza. Uznano
za cud, że jedyną ofiarą w tak ciężkich warunkach stał się zaledwie jeden obcięty marynarski palec.

--------Przerzut uzbrojenia, mimo tych niesprzyjających zachowaniu tajemnicy
okoliczności, nastąpił i zakończył się ogromnym sukcesem spiskowców. UVF
przeprowadziła generalną mobilizację swoich oddziałów, dzięki czemu
wszystkie drogi prowadzące do portu Larne, do którego wpłynął 24 kwietnia
w późnych godzinach wieczornych CLYDEVALLEY, i wiele innych szlaków,
zostały zablokowane przez patrole ochotników. Na nabrzeże, przy którym
zacumował statek podjeżdżały kolejno w wielkim porządku dziesiątki
samochodów Korpusu Motorowego UVF (UVF Motor Corps). Po zabraniu
przydziałowej wiązki karabinów, natychmiast opuszczały port, rozwożąc swój
ładunek do wyznaczonych punktów na obszarze całego kraju.

-------Po ukończeniu rozładunku CLYDEVALLEY wyszedł w morze i dopiero
tam usunięto z jego burt i rufy płachty materiału z nazwą MOUNTJOY II.
Dla zatarcia śladów skierował się wpierw w kierunku rzeki Clyde, a następnie
przeszedł na Bałtyk, aby z Danii zabrać załogę FANNY z powrotem do
Ulsteru. Okoliczności pozbycia się statku przez unionistów nie są mi znane.

-------- W chwili wybuchu I wojny światowej miał on nieszczęście znaleźć się
w Hamburgu już jako CLYDE VALLEY (uwaga: pisane rozdzielnie!).

Członkowie organizacji Ulster Volunteer Force (UVF)
podczas ćwiczeń z bronią. Rok 1912. Kliknij fotografię.

--------Ze względu na to, że wciąż pływał pod banderą brytyjską, został zagarnięty przez Niemców i przez okres działań wojennych służył im jako
transportowiec. Zwrócony Wielkiej Brytanii w styczniu 1919 roku, trzykrotnie w ciągu paru lat zmieniał właściciela, aż w roku 1928 stał się własnością
kanadyjskiego armatora. Przez 12-13 lat pływał na trasie Kanada - Trynidad, transportując węgiel i sól. Zdawało się w roku 1940, że zakończył swój żywot
nieodwołalnie, gdy osiadł na płyciźnie, zaś załoga porzuciła go. A jednak po paru miesiącach znalazł się ryzykant, który niszczejący statek ściągnął na wodę i
dokonał generalnego remontu. Remont okazał się tak gruntowny, że objął nawet zmianę napędu - zdezelowaną maszynę parową w roku 1942 zastąpiono
silnikiem spalinowym.

-------Od roku 1943 należał do Halifax Fisheries Ltd. (1943) i przez pewien czas pływał w czarterze Canadian National Railways. W 1947 przeszedł w ręce
Riverport Stramship Co. Ltd. (Halifax), a w 1955 - Lake Shipping Co. Ltd. (Halifax).

Facta Nautica - Ships and Wrecks: SS Clyde Valley.

CLYDE VALLEY po wycofaniu z eksploatacji.
Fotografia wykonana prawdopodobnie w Carrickfergus.

--------Statek najprawdopodobniej wycofano z eksploatacji w roku 1966 i wystawiono na sprzedaż. Długo czekał na nabywcę, aż w roku 1969 zakupiła go grupa
grupa ulsterskich przedsiębiorców. Obsadzony przez załogę złożoną z ochotników, przepłynął po raz ostatni Atlantyk i dotarł do ulsterskiego portu
Carrickfergus. Zamierzano go odrementować i zachować jako statek-muzeum, upamiętniający chwalebny okres walki irlandzkich katolików. Zamierzonego
celu, mimo zapału wielu ludzi, nie udało się niestety osiągnąć. Kadłub CLYDE VALLEY okazał się tak przeżarty rdzą, że koszty remontu byłyby wręcz ogromne.

CLYDE VALLEY po wycofaniu z eksploatacji.
Fotografia wykonana prawdopodobnie w Carrickfergus.

--------Los statku dopełnił się w roku 1974 po doholowaniu do Lancaster, gdzie pocięto go na złom. W 88 lat po zwodowaniu! Prawdopodobnie jakieś elementy
jego wyposażenia pozostały w rękach ulsterskich katolików. Mam nadzieję, że znalazła się wśród nich tajemnicza mosiężna gwiazda zdobiąca komin. Wokół
tej gwiazdy, której pochodzenia i znaczenia nikt potrafi sobie przypomnieć, norosła nawet legenda. Powtarza się często, że upamiętniała ona zatopienie
przez CLADE VALLEY U-Boota w latach I wojny światowej. Ile w tym prawdy, trudno dociec. Być może załoga miała tylko wrażenie, że jej statek wpadł na
okręt podwodny, a był to tylko jakiś duży, nierozpoznany obiekt?