|
|
|
|
|
|
|
|
|
- MORZE | MARYNARKA HANDLOWA | STATKI | OKRĘTY WOJENNE | WRAKI | MARYNARKA WOJENNA | ŻEGLUGA -
|
|
|
|
|
|
|
KANTOENG Katastrofa największej na świecie pogłębiarki wieloczerpakowej PIOTR MIERZEJEWSKI
|
|
|
|
|
22 grudnia 1936 roku, stocznia Werf Gusto w Schiedam (Holandia): Wodowanie KANTOENG, największej na świecie pogłębiarki wieloczerpakowej, zbudowanej w celu eksploatacji złóż rudy cyny. -
|
---------Niewielka indonezyjska wyspa Bangka, leżąca u brzegów Sumatry, słynie z wielkich zasobów kasyterytu, będącego głównym źródłem cyny. Ten rzadki minerał stanowi tam pokaźny składnik nadmorskich piasków i płytkowodnych osadów. W okresie międzywojennym, gdy Bangka (inna nazwa: Banka) wchodziła w skład Holenderskich Indii Wschodnich, w eksploatację złóż kasyterytu zaangażowane były wielkie przedsiębiorstwa górnicze. Na zamówienie holenderskiego Departamentu Kolonii stocznia Werf Gusto (dawniej A.F. Smulders) w Schiedam zbudowała dla Billiton Mining Company w latach 1936-1937 ogromną pogłębiarkę wieloczerpakową (kubłową), uchodzącą wówczas za największą na świecie. Jednostka ta, nosząca nazwę KAONTENG, po zbudowaniu miała być doholowana do brzegów wyspy Bangka trasą przez Kanał Sueski, lecz nie dane jej było tam nigdy dotrzeć ... -
|
|
Współczesna fotografia przedstawiająca jedną z prymitywnych technik uzyskiwania kasyterytu przez ludność wyspy Bangka. Wypłukiwanie rudy cyny tą metodą do złudzenia przypomina nielegalne pozyskiwanie bursztynu na Wybrzeżu... -
|
--------Pogłębiarka KAONTENG miała pracować nie tylko wzdłuż brzegów wyspy, ale także wchodzić w górę jej rzek. Pozbawiona była własnego napędu, lecz mogła nieco manewrować za pomocą czterech kotwic. Jej wysięgnik zaopatrzony w łańcuch czerpakowy umożliwiał pracę do głębokości 28 metrów. Czerpaki, w liczbie 123, zbudowane z trudnościeralnej stali manganowej, ważyły ponad półtorej tony i miały pojemność 425 litrów każdy. Urobek z czerpaków trafiał do cylindrycznego bębna, w którym następowało odwodnienie wydobytego osadu oraz frakcjonowanie go drogą przesiewu.
--------Wyporność pogłębiarki wynosiła 3560 ton przy długości 67,30 m, szerokości 20,0 m i zanurzeniu 3,95 m. Długość wysięgnika z łańcuchem czerpakowym liczyła prawie 40 m. Zarówno kotwice jak łańcuch czerpakowy poruszane były elektrycznie dzięki pracy 2 potężnych generatorów, napędzanych silnikami Diesla.
|
|
|
Pogłębiarka KAONTENG podczas prób w 1937 roku. -
|
|
Pogłębiarka KAONTENG podczas prób trwających przez styczeń i luty 1937 roku. -
|
|
Pogłębiarka KAONTENG podczas prób. -
|
|
Fragment łańcucha czerpakowego przed zamontowaniem na pogłębiarce KANTOENG. -
|
|
Bęben przesiewowy urobku przed zamontowaniem na pogłębiarce KANTOENG. -
|
|
|
Fragment łańcucha czerpakowego KANTOENG, leżący do dziś na głębokości około 18 metrów u brzegów Kornwalii. -
|
-------- Wodowanie jednostki, budowanej przez 10,5 miesięcy, miało miejsce 22 grudnia 1936 roku. Dwa miesięce trwały jeszcze prace wyposażeniowe i próby, aż wreszcie nadszedł dzień, gdy KANTOENG gotów był do podróży na Daleki Wschód.
---------4 marca 1937 roku dwa holenderskie oceaniczne holowniki, HUMBER (ex ATLAS, 1907, 519 BRT) ) i SCHELDE (1926, 359 BRT), wyprowadziły KAONTENG ze stoczni i wraz z nim ruszyły w rejs ku wyspie Bangka. Po kilkudziesięciu godzinach okazało się, że ponton pogłębiarki zaczął nabierać wodę. Przeciek był na tyle niebezpieczny, iż dowódca zespołu holowniczego zdecydował zajść do Plymouth, mając nadzieję na dokonanie tam niezbędnych reperacji przed kontynuowaniem podróży. Doszło jednak do gwałtownej zmiany pogody i 7 marca podczas szalejącej burzy śnieżnej KANTOENG utracił znaczne fragmenty nadwodnej konstrukcji oraz wysięgnik z łańcuchem czerpakowym, a następnie wywrócił się. Nastąpiło to w odległości około 3 mil morskich od latarni Eddystone. Szczęśliwie udało się zawczasu zdjąć całą jego czteroosobową załogę.
|
|
Fragment łańcucha czerpakowego pogłębiarki KANTOENG wydobyty z dna morza w 1978 roku. . -
|
|
4 marca 1937 roku: Holowniki HUMBER (z lewej) i SCHELDE z pogłębiarką KANTOENG na holu wyruszają w rejs. -
|
|
--------Wywrócony dnem do góry KANTOENG nie zamierzał wcale tonąć, lecz dryfował na powierzchni, zbliżając się do brytyjskiego brzegu. Oba holenderskie holowniki przez cały czas znajdowały się pobliżu, usiłując ponownie wziąć swoją zgubę na hol. Sytuacja stawała się bardzo niebezpieczna dla żeglugi, zwłaszcza że nocą z 7 na 8 marca pogłębiarka znalazła się w odległości zaledwie 2 mil od wejścia do portu Fowey. Na dodatek spodziewano się w każdej chwili pojawienia się na tych wodach liniowca m/s ADDA, idącego z Afryki Zachodniej. W związku z tym w rejon katastrofy ruszyły dwa brytyjskie holowniki GALLANT i PENDENNICK oraz HMS COLNE, okręt ochrony rybołówstwa. Wreszcie po kilku nieudanych próbach udało się holownikowi HUMBER wziąć wrak na hol.
-------Nie był to jednak koniec kłopotów, gdyż nie wiedziano co z nim dalej począć. Część nadwodna pogłębiarki, obecnie skryta pod wodą, była niezwykle wysoka (około 30 m), co widać na fotografiach. Trzeba było więc szukać portu, do którego wrak dałoby się wprowadzić, a to okazało się nierealne.
|
Wywrócony do góry dnem KANTOENG widziany w pobliżu Fowey. -
|
-------Rozważano poważnie nawet ewentualność zniszczenia KANTOENGA za pomocą ładunków wybuchowych. 11 marca podczas przypływu i przy korzystnych warunkach atmosferycznych udało się osadzić wrak na płyciźnie w pobliżu Fowey tak, że nie blokował wejścia do portu. Niestety, szybko okazało się, że KANTOENG pod wpływem prądu wody nadal przesuwa się w niepożądanym kierunku. Aby ruchy jego powstrzymać, 14 marca w jego pontonach wywiercono 40 dużych otworów. Woda, która wdarła sie do jego wnętrza, w ciagu trzech godzin skutecznie go unieruchomiła.
-------7 września 1937 wrak pogłębiarki został ściągnięty ze skał, podniesiony i przez holowniki PENLEATH i GALLANT doprowadzony do Pan, gdzie niemal natychmiast przystąpiono do cięcia go palnikami acetylenowymi. 40 ton stali uzyskanej w ten sposób w latach wojny zostało przekazanych przez zarząd portu Falmouth na rzecz Ministry of Works.
|
|
-------Niektóre elementy konstrukcji KANTOENG zachowały się do dziś na dnie morza. Największy z nich, wysięgnik z fragmentem łańcucha czerpakowego (fotografia powyżej) leży na głębokości 18 metrów u brzegów Kornwalii w pozycji 50° 18.832N i 004°39.084W. Część innych elementów niszczono ładunkami wybuchowymi w latach 1970.
-------KANTOENG ubezpieczony był na kwotę 150.000 funtów szterlingów. W parę tygodni po katastrofie, w końcu marca 1937 roku, holenderskie stocznie przyjęły zamówienia na trzy mniejsze pogłębiarki, które miały zastąpić utraconą jednostkę. Ich łączny koszt ustalono na 625.000 funtów szterlingów, a budowa trwać miała 18 miesięcy ... -
|
Opublikowano 27 grudnia 2015 r.
|
|
|
_______________________________________________________________ Facta Nautica dr Piotr Mierzejewski
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|