|
|
|
|
|
|
- MORZE | MARYNARKA HANDLOWA | STATKI | OKRĘTY WOJENNE | WRAKI | MARYNARKA WOJENNA | ŻEGLUGA -
|
|
|
|
|
|
|
Skonfederowane Stany Ameryki
|
|
|
CSS PIONEER - Łódź podwodna konfederatów - Wojna secesyjna - dr Piotr Mierzejewski -
|
|
|
|
Schemat budowy łodzi podwodnej PIONEER według szkicu wykonanego dla Departamentu Marynarki unionistów, wykonany przez naczelnego inżyniera US Navy.
|
|
---------Podczas wojny secesyjnej w Ameryce Północnej (1861-65) w stanach skonfederowanych miała miejsce cała seria mniej lub bardziej udanych prób konstruowania łodzi podwodnych. Przedsięwzięcia te, podejmowane głównie przez osoby prywatne w różnych miastach, niosły nadzieję zbuntowanemu Południu na zniwelowanie przewagi marynarki wojennej Północy. Ocenia się, że konfederaci zbudowali ponad dwadzieścia jednostek, z których część należałoby określać raczej mianem łodzi "półpodwodnych". Nazwy niektórych łodzi pozostały nieznane do dziś. Bywa, że część z nich określa się umownie 'Dawidami' od nazwy jednej z nich (DAVID). Trzeba przyznać, iż jest to nader trafny termin, gdyż siłą rzeczy na myśl przywodzi Goliata, sugestywnie tym samym oddając proporcje małych łodzi podwodnych i planowanymi obiektami ich ataków, wielkimi okrętami Unii.
--------Warto zwrócić uwagę, że gdy trwała amerykańska wojna domowa, zanotowano także pojedyncze próby budowy podwodnych pojazdów w Unii i w Peru. Koincydencja tych wydarzeń nie jest przypadkowa i genezy jej doszukiwać się trzeba w opublikowanym w czerwcu 1861 roku artykule prasowym wielebnego Franklina Smitha, mieszkańca jednego z południowych stanów. Autor ten, mający niewątpliwie dobre naukowe i techniczne przygotowanie, nie tylko przedstawił w artykule swoją koncepcję budowy łodzi podwodnych, ale i rozesłał opracowane przez siebie projekty do różnych miast Południa, wzywając do utworzenia podwodnej flotylli Konfederacji. Prawdopodobnie tych dwadzieścia parę konstrukcji łodzi podwodnych konfederatów było owocem jego apelu. Są ponadto uzasadnione przypuszczenia, że podjętych prób było znacznie więcej. Prasa północnych stanów już jesienią roku 1861 opisywała nieudany atak "podwodnej maszyny piekielnej" konfederatów na żaglowo-parową fregatę unionistów USS MINNESOTA, będącą okrętem flagowym eskadry Fort Monroe.
-------W tym samym roku 1861, wkrótce po artykule wielebnego F. Smitha, nowoorleański mechanik James R. MacClintock przystąpił w swoich warsztatach do budowy łodzi podwodnej, którą zamierzał wykorzystać przeciw flocie Unii. Niemal natychmiast dołączył się do tego ambitnego przedsięwzięcia jego wspólnik w interesach, Baxter Watson, a wsparcia finasowego udzielił Horace L. Hunley, znany prawnik i urzędnik celny, późniejszy konstruktor słynnej łodzi podwodnej CSS H.L. HUNLEY. Efektem wytężonej pracy tych trzech niesionych entuzjazmem konstruktorów stała się łódź podwodna, której nadali nazwę PIONEER. Wodowanie jej nastąpiło w lutym 1862. Pierwsze próby wypadły nad wyraz pomyślnie (podobno) i po paru niewielkich poprawkach uznano, że PIONEER jest gotów do akcji bojowych. Tym bardziej, że w czasie eksperymentu na jeziorze Pontchartran udało mu się zniszczyć szkuner przez zdetonowanie podczepionego pod jego kadłub ładunku wybuchowego.
---------PIONEER nigdy nie został użyty w działaniach wojennych. Na kilkanaście dni przed wkroczeniem wojsk Unii do Nowego Orleanu (kwiecień 1862) zatonął na płytkiej wodzie w wyniku wypadku. Śmierć poniosła wtedy cała trzyosobowa załoga. Jednostkę udało się wprawdzie podnieść, lecz po paru dniach trzeba ją było ponownie zatopić, aby nie wpadła w ręce unionistów.
--------Unioniści wydobyli wrak w roku 1862 lub 1863 (brak jednomyślności źródeł) i poddali szczegółowym badaniam. Raport na ten temat, uzupełniony rysunkami, przedstawił Departamentowi Marynarki unionistów naczelny inżynier US Navy, Mr. Shock.
|
--------PIONEER miał kadłub o kształcie obustronnie zwężąjącego się cygara. długości 30-34 stóp i średnicy 4 stóp. Do budowy jego wykorzystano fragmenty starych żelaznych kotłów, o grubości ścian 1/4 cala. Całkowity ciężar jednostki wynosił około dwóch (czterech?) ton, a jej napęd stanowiła śruba, obracana siłą jednego człowieka. Jedynym uzbrojeniem był ładunek wybuchowy z zapalnikiem zegarowym (tzw. bomba zegarowa), przenoszony na górnej powierzchni kadłuba. Po podczepieniu ładunku do dna nieprzyjacielskiej jednostki za pomocą zaczepów w postaci świdrów, PIONEER miał możliwość spokojnego oddalenia się na bezpieczną odległość od zaatakowanego obiektu. Na górnej powierzchni kadłuba znajdował się także właz oraz niewysoka wieżyczka z iluminatorami. Załogę łodzi tworzyło dwóch-trzech ludzi.
--------W literaturze, nawet w piśmiennictwie noszącym wszelkie znamiona fachowości, znaleźć można często bałamutne informacje na temat PIONEER'a. Chaos infomacyjny na ten temat trwa już dziesiątki lat i nic nie wskazuje, aby sytuacja miała szanse ulec zmianie. Rzecz tyczy zarówno kształtu, wymiarów jak i uzbrojenia łodzi podwodnej.
|
|
|
Pocztówka amerykańska błędnie (sic!) informuje, że przedstawia łódź podwodną PIONEER. Kliknij obrazek, aby powiększyć.
|
---------
|
--------Główną przyczyną tego zamieszania jest fakt, że autorzy wielu opracowań nie zdają sobie sprawy, że mylą dwie zupełnie różne łodzie podwodne, które łączy to, że obie zbudowano w Nowym Orleanie podczas wojny secesyjnej i obie zatonęły przed wkroczeniem wojsk Północy. Pierwsza z nich, to prawdziwy PIONEER, skonstruowany przez James'a McClintock'a, którego wrak sprzedano na złom w roku 1868. Druga natomiast stanowi do dziś zagadkę. O jej istnieniu dowiedziano się przez przypadek, wiele lat po zakończeniu wojny. Odkryta w 1878 roku na dnie nowoorleańskiego jeziora Pontchartrain, podniesiona została dopiero trzydzieści lat później, w roku 1907 [ zobacz ]. Po zbadaniu okazało się, że była to jednostka znacznie krótsza niż PIONEER, gdyż jej kadłub liczył niecałe 20 stóp, i w porównaniu z nim, wręcz pękata, o średnicy około 6 stóp. We wnętrzu kadłuba odkryto szczątki dwóch osób. Do dziś nie wiadomo, kto tę łódź zbudował, jaką nazwę nosiła, oraz w jakich okolicznościach i z kim na pokładzie wypłynęła. Spekulowano, iż mogła pochodzić z tych samych warsztatów co PIONEER, a ludzie, którzy zginęli z nią byli zbiegłymi niewolnikami, usiłującymi podwodną ucieczką zdobyć wolność.
-------Obie wymienione jednostki nie dość, że niekiedy traktuje się jako jedną, to jeszcze mylnie uzbraja się na rysunkach rekonstrukcyjnych w minę wytykową na długiej żerdzi, taką jak miał późniejszy CSS H. L. HUNLEY. Trzeba pamiętać również, że McClintock i H.L. Hunley już po ucieczce z Nowego Orleanu zbudowali jeszcze jedną łódź podwodną, znaną jako PIONEER II. Jednostka ta prawdopodobie miała napęd elektryczny. Uzbrojenie jej stanowił ładunek wybuchowy z mechanizmem zegarowym. O jej istnieniu można się dowiedzieć wyłącznie z pisanego po wojnie listu listu McClintock'a.
|
|
|
Tak naprawdę wyglądał CSS PIONEER. Rysował David M. Stauffer w roku 1865.
|
|
|
BIBLIOGRAFIA
Gaines, W. Craig. 2008 Encyclopedia of Civil War Shipwrecks. - Louisiana State University Press. Konstam, A. 2004. Confederate Submarines and Torpedo Vessels 1861-65. - Osprey Publishing Ltd., London. Murphy, W.S. 1989. Dive! Dive! Dive! - New Scientist, 7 January 1989, No. 1646. Parker, J. 2007. The Illustrated World Guide to Submarines. - Hermes House, London. Silverstone, P.H. 1989. Warships of the Civil War Navies. - Naval Institute Press, Annapolis.
|
|
Opublikowano 19 stycznia 2011 dr Piotr Mierzejewski
|
|
 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Pin-up girls nie stronią od morza ...
|
|
|
|
Błogosławiona Marija Petkovic uratowała okręt podwodny
|
|
|
|
|