| Morze - Statki - Okręty - Marynistyka - Znaczki - Pocztówki - Fakty |
| Wiekopomne zwycięstwo śruby |
| "Pojedynek" na przeciąganie liny między śrubowcem RATTLER (z lewej) a bocznokołowcem ALECTO na starej rycinie. |
Brytyjska Admiralicja w 1845 roku zdecydowała się rozstrzygnąć sprawę raz na zawsze, naukowo i
doświadczalnie. Do doświadczenia wybrano dwa okręty z maszynami parowymi, klasyfikowane jako sloop. Były
to HMS ALECTO i HMS RATTLER, o niemal identycznym tonażu (ok. 880 ton) i tej samej mocy maszyn (200
KM). Zasadniczą różnicą między obiema jednostkami był pędnik: pierwsza zaopatrzona była w koło łopatkowe,
zaś druga w śrubę.
Historyczny pojedynek między bocznokołowcem a śrubowcem rozegrał się w trzech rundach. Rundę
pierwszą, wyścig na dystansie 80 mil, wygrał RATTLER wyprzedzając przeciwnika o 23,5 minuty. Druga runda,
będąca też wyścigiem, tym razem na dystansie 60 mil, przy silnym wietrze i wzburzonym morzu, ponownie
przyniosła sukces śrubowcowi - przewaga jego nad bocznokołowcem na mecie tym razem wyniosła aż 40 minut!
Runda trzecia miała okazać się jeszcze bardziej dramatyczną - rufy obu statków połączono liną. Celem tego
było sprawdzenie, który ze statków okaże się silniejszy. W pierwszej fazie tej rundy, trwajacej około pięciu
minut, przewagę osiągnął ALECTO i zaczął ciągnąć za sobą przeciwnika. Po upływie tego czasu, maszyna
śrubowca uzyskała pełną moc i RATTLER zahamował ruch ALECTO, a następnie odpłynął w przeciwnym
kierunku, ciągnąc go za sobą z szybkością 2,8 węzła. Zgromadzone na brzegu tłumy gapiów w zachwycie
oglądały, jak daremnie koła bocznokołowca biły wodę próbując stawiać opór. Porażka koła łopatkowego w starciu
ze śrubą była całkowita. Ten eksperyment przekonał admiralicję, że jedynym słusznym kierunkiem rozwoju
floty jest budowa śrubowców.
Opisane wydarzenie miało miejsce 3 kwietnia 1845 roku. A już 10 sierpnia do portu w Nowym Jorku wpłynął
ss GREAT BRITAIN, pierwszy żelazny parowy transatlantycki liniowiec pasażerski napędzany ... śrubą. Można
zatem mówić, że rok 1845 zaznaczył się kolejnym przełomem w żegludze.
doświadczalnie. Do doświadczenia wybrano dwa okręty z maszynami parowymi, klasyfikowane jako sloop. Były
to HMS ALECTO i HMS RATTLER, o niemal identycznym tonażu (ok. 880 ton) i tej samej mocy maszyn (200
KM). Zasadniczą różnicą między obiema jednostkami był pędnik: pierwsza zaopatrzona była w koło łopatkowe,
zaś druga w śrubę.
Historyczny pojedynek między bocznokołowcem a śrubowcem rozegrał się w trzech rundach. Rundę
pierwszą, wyścig na dystansie 80 mil, wygrał RATTLER wyprzedzając przeciwnika o 23,5 minuty. Druga runda,
będąca też wyścigiem, tym razem na dystansie 60 mil, przy silnym wietrze i wzburzonym morzu, ponownie
przyniosła sukces śrubowcowi - przewaga jego nad bocznokołowcem na mecie tym razem wyniosła aż 40 minut!
Runda trzecia miała okazać się jeszcze bardziej dramatyczną - rufy obu statków połączono liną. Celem tego
było sprawdzenie, który ze statków okaże się silniejszy. W pierwszej fazie tej rundy, trwajacej około pięciu
minut, przewagę osiągnął ALECTO i zaczął ciągnąć za sobą przeciwnika. Po upływie tego czasu, maszyna
śrubowca uzyskała pełną moc i RATTLER zahamował ruch ALECTO, a następnie odpłynął w przeciwnym
kierunku, ciągnąc go za sobą z szybkością 2,8 węzła. Zgromadzone na brzegu tłumy gapiów w zachwycie
oglądały, jak daremnie koła bocznokołowca biły wodę próbując stawiać opór. Porażka koła łopatkowego w starciu
ze śrubą była całkowita. Ten eksperyment przekonał admiralicję, że jedynym słusznym kierunkiem rozwoju
floty jest budowa śrubowców.
Opisane wydarzenie miało miejsce 3 kwietnia 1845 roku. A już 10 sierpnia do portu w Nowym Jorku wpłynął
ss GREAT BRITAIN, pierwszy żelazny parowy transatlantycki liniowiec pasażerski napędzany ... śrubą. Można
zatem mówić, że rok 1845 zaznaczył się kolejnym przełomem w żegludze.
| ____________________________________________________________________________ - FACTA NAUTICA - dr Piotr Mierzejewski, hr. Calmont |
W pierwszej połowie XIX wieku w budownictwie okrętowym przewaga napędu parowego nad żaglowym stała się
bardzo widoczna. Zwycięstwo maszyny parowej nie podlegało dyskusji, lecz nieoczekiwanie pojawił się zupełnie
nowy problem. Problemem tym było znalezienie odpowiedzi na pytanie: co jest lepszym pędnikiem
dla parostatków - znane od wieków koła łopatkowe, stosowane w tym czasie powszechnie, czy też udoskonalona
przez Johna Ericssona, szwedzkiego oficera, śruba okrętowa?
bardzo widoczna. Zwycięstwo maszyny parowej nie podlegało dyskusji, lecz nieoczekiwanie pojawił się zupełnie
nowy problem. Problemem tym było znalezienie odpowiedzi na pytanie: co jest lepszym pędnikiem
dla parostatków - znane od wieków koła łopatkowe, stosowane w tym czasie powszechnie, czy też udoskonalona
przez Johna Ericssona, szwedzkiego oficera, śruba okrętowa?
