Bocznokołowce: HMS GLEN AVON, uczestnik obu wojen światowych

INTERNETOWY MAGAZYN NAUTOLOGICZNY

STATKI i OKRĘTY

Facta Nautica: marynarka handlowa morze statki okrêty wraki marynarka wojenna

||| - MARYNARKA HANDLOWA - MORZE - STATKI - OKRĘTY - WRAKI - MARYNARKA WOJENNA - |||

BOCZNOKOŁOWCE

Wielka Brytania

PS GLEN AVON - HMS GLEN AVON
Uczestnik wojen światowych - Operation Dynamo - Operation Overlord
dr Piotr Mierzejewski
Deputy Director General of the IBC for Europe, Cambridge, UK

PS GLEN AVON, paddle steamer, P&A Campbell Ltd, Cardiff

PS GLEN AVON jako statek wycieczkowy, pływający po wodach Kanału Bristolskiego.
Wodowany 30 maja 1912 r. w stoczni Ailsa Shipbuilding Company w Troon. Pojemność: 509 BRT i 213 NRT; prędkość: 17,5 w. Wymiary: 67,05 x 8,25 x 2,65 m.
Napęd: 2-cylindrowa maszyna parowa typu 'compound' (165 NHP), poruszająca dwa boczne koła łopatkowe.
Fotografia z okresu międzywojennego.
"

---------Flota bocznokołowców należąca do przedsiębiorstwa P & A Campbell, Ltd., Cardiff (tzw. White Funnel Line) w
roku 1912 wzbogaciła się o kolejną jednostkę pasażerską, przeznaczoną dla ruchu turystycznego po wodach Kanału
Bristolskiego. Statek ten, nazwany GLEN AVON, powstał w szkockiej stoczni Ailsa Shipbuilding Company, pod numerem
budowy 255.

---------Po wypowiedzeniu wojny przez Wielką Brytanię Niemcom i ich sojusznikom 4 sierpnia 1914 roku, na mocy
decyzji brytyjskiego rządu przystąpiono do rekwizycji wielu statków dla potrzeb Royal Navy. Postępowanie to objęło
także jednostki White Funnel Line, lecz GLEN AVON oddany został do dyspozycji marynarki wojennej dopiero 2 grudnia
1914 roku. Tę datę podał w roku 1919 "Western Daily Press" z Bristolu, lecz w internecie można znaleźć informację
jakoby nastąpiło 4 listopada 1914 r.

---------GLEN AVON otrzymał wyposażenie trałowe oraz uzbrojenie artyleryjskie w postaci jednego działa 76 mm i
jednego działa przeciwlotniczego kalibru 57 mm. Jako HMS GLEN AVON wszedł w skład flotylli pomocniczych trałowców,
zwanej flotyllą "Devonia", a tworzoną z zarekwirowanych jednostek P & A Campbell, która zyskała sławę jako White
Funnel Fleet. Głównym zadaniem tych okrętów było trałowanie wód przybrzeżnych. Szczególnie niebezpieczną służbę
pełniły one u brzegów Belgii, gdzie pod ostrzałem z lądu i bombardowaniu z powietrza HMS GLEN AVON robił przejścia
w niemieckich zagrodach minowych. Przeznaczone one byłu dla ciężkich okrętów artyleryjskich Royal Navy,
systematycznie ostrzeliwujących nieprzyjacielskie instalacje nabrzeżne w rejonie Zeebrugge.

---------W sierpniu 1915 roku uczestniczył w pościgu i ataku na U-Boot na wodach Morza Północnego.

Szczątki niemieckiego sterowca L.15, unoszące się na wodach estuarium Tamizy. Zeppelin zestrzelony został przez artylerię
naziemną z Dartford 1 kwietnia 1916 roku podczas rajdu na Londyn. W usuwaniu jego wraku wziął udział HMS GLEN AVON.

---------W 1919 roku GLEN AVON powrócił do swojego właściciela, P & A Campbell. Według wspominanego dziennika z
Bristolu stało się to 11 marca, zaś z niepotwierdzonej informacji internetowej wynika, iż nastąpiło to dopiero 5 lipca.

---------Przez całe dwudziestolecie bocznokołowiec odbywał rejsy wycieczkowe po Kanale Bristolskim na trasie Cardiff -
Minehead. Kilkakrotnie monotonię takich rejsów przerywało wypadnięcie za burtę jakiegoś nadmiernie rozochoconego
pasażera. I tylko wtedy nazwa statku na krótko gościła na stronach brytyjskich dzienników, znikała zaś znowu na parę
lat, gdy ciało takiego nieboraka wyłowiono i zidentyfikowano. Niegroźną przygodę przeżyła setka pasażerów w 1933
roku, gdy statek na parę godzin utknął na mieliźnie. Szczęśliwie nikt wtedy nie odniósł obrażeń.

--_------Wybuch II wojny światowej sprawił, że marynarka wojenna przypomniała sobie o statku sprawdzonym już w
arunkach bojowych. Bocznokołowiec zarekwirowano tym razem bardzo szybko, bo już na początku wojny, 15 września
1939 roku. W nowym wcieleniu HMS GLEN AVON ponownie otrzymał wyposażenie trałowe, a także działo 76 mm oraz 2
małokalibrowe działka przeciwlotnicze. Włączono go do 8. Flotylli Trałowców, z portem bazowania w Milford Haven.

HMS GLEN AVON, auxillary paddle minesweeper, Clifton Suspension Bridge

Pomocniczy trałowiec HMS GLEN AVON na rzece Avon, pod słynnym britolskim mostem Clifton Suspension Bridge.
Z tego mostu w roku 1979 oddano pierwszy na świecie udokumentowany skok na bungee.
Fotografia wykonana przypuszczalnie w 1919 roku.

--------Na przełomie maja i czerwca 1940 roku GLEN AVON razem innymi jednostkami 8. Flotylli Trałowców wziął udział
w ewakuacji wojsk alianckich z plaż Francji i Belgii (Operation Dynamo), znanej jako ewakuacja spod Dunkierki.
Dowodzil nim wówczas Lieutenant-Commander E.T. Symons, RNVR. 30 maja w godzinach wieczornych bocznokołowiec
przepływał wzdłuż plaż Bray-Dunes, najbardziej wysuniętego na północ odcinka wybrzeża Francji. Marynarze na pokładzie
wypatrywali żołnierzy oczekujących na ewakuację. Jako pierwszy dojrzał ich 55-letni Lieutenant R.J. Dawson, RNVR.
Widząc regularne rzędy szarych postaci stojących karnie na plaży i wodzie, przejęty i wychylony przez reling
wymachiwał w ich stronę czapką, drąc się niemiłosiernie: " Chłopaki! Wszystko w porządku! Przybyła marynarka!".
Ku jego zdumieniu, jedyną odpowiedzią z plaż było absolutne milczenie. Ogromna wesołość wybuchła na GLEN AVON,
gdy okazało się, że Dawson wziął za żołnierzy ... szeregi pali wbitych w plażę i w dno przybrzeżnej płycizny!

-------Nocą z 31 maja na 1 czerwca z plaż belgijskiej miejscowości De Panne (franc. Le Panne) GLEN AVON wziął na
pokład 888 żołnierzy alianckich. Załadunek trwał kilka godzin, gdyż okręt musiał zakotwiczyć w pewnej odległości od
brzegu i żołnierzy trzeba było dowozić na łodziach. Po szczęśliwym powrocie do Wielkiej Brytanii, GLEN AVON powrócił
do służby trałowej.

Operation Dynamo, 31 maja 1940 roku: HMS GLEN AVON (na pierwszym planie) razem z innymi jednostkami 8. Flotylli
Trałowców płynie ku brzegom Francji po alianckich żołnierzy. Fotografia wykonana z pokładu HMS SKIDDAW.
Zbiory: Tom Lee (Paddle Steamer Picture Gallery).

Operation Dynamo, 1 czerwca 1940 roku: HMS GLEN AVON powraca do Wielkiej Brytanii, mając na pokładzie 888
ewakuowanych żołnierzy. Zbiory BBC.

--------W lutym 1942 roku dokonano przezbrojenia jednostki i usunięto sprzęt trałowy. W wyniku tego HMS GLEN AVON
przekształcony został w okręt przeciwlotniczy, uzbrojony w 3 działa 40 mm plot (3xI), 4 działa 20 mm plot (4xI) oraz 4
karabiny maszynowe Lewis.

--------Wziął udział w czerwcu 1944 roku w operacji lądowania w Normandii. W lipcu 1944 roku wykorzystywano go przez
pewien czas jako jednostkę obserwacyjną, sygnalizującą nadlatywanie nad Wielką Brytanię niemieckich pocisków V-1.
Stał wówczas u brzegów wyspy Wight. Później przesunięto go z powrotem ku brzegom Francji, gdzie pełnił rolę okrętu
strażniczego na wodach Zatoki Sekwańskiej.

HMS GLEN AVON jako okręt przeciwlotniczy. Fotografia wykonana między rokiem 1942 a 1944.

-------2 września 1944 r. w Zatoce Sekwańskiej szalał
bardzo silny sztorm. Stojący na kotwicy GLEN AVON zaczął
nagle nabierać wody. Na domiar złego nie udało się ani
podnieść kotwicy, ani się jej pozbyć. Do szybko tonącego
okrętu podszedł ratowniczy holownik HMS STORMKING w
asyście trałowca HMS MMS 266. Zdołano uratować część
załogi, lecz 15 marynarzy utonęło, bądź uznanych zostało
za zaginionych.

-------Londyński dom aukcyjny Christie's w październiku
roku 1993 wystawił na licytację mosiężny dzwon uratowany
z GLEN AVON. Nabywca zapłacił za niego 550 funtów
(wówczas równowartość $837).

Holownik ratowniczy HMS STORMKING.

HMS GLEN AVON jako okręt przeciwlotniczy. Fotografia z lat 1942-1944.

___________________________________________________________________________

BIBLIOGRAFIA SELEKTYWNA
Bristol and War. 1915. -Western Daily Press, 12 January 1915.
Evans, D. 1994. Guide to Beaches and Battlefields of Normandy. - Michel Joseph, University of Michigan.
Evans, D. & C. 2009. D-Day Beaches. An illustrated Companion. - Amberley Publishing Limited.
Mine-weeper Reminiscences. Bristol Paddler's Advenures. 1919. - Western Daily Press, 24 November 1919.
Paddlers at War. Some stories of Bristol Fleet. 1943 - Western Daily Press, 24 September 1943.
P.A.S. 1919. Bristol's White Funnel Fleet. As Mine-Sweepers in the War. Thrilling Stories of our Paddle Steamers. 1939. - Western daily Press, 13 December 1919.

Opublikowano 7 lutego 2015 r.