|
|
|
|
|
|
|
|
- MARYNARKA HANDLOWA - STATKI - OKRĘTY WOJENNE - MARYNISTYKA - WRAKI - MORZE - MARYNARKA WOJENNA -
|
|
| |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
U.S.A.T. POCAHONTAS
- Ex s/s PRINZESS IRENE - Powrót żołnierzy Armii Hallera do U.S.A. - Gdańsk 1920 -
dr Piotr Mierzejewski
|
|
| |
|
|
|
|
|
|
|
|
Amerykański transportowiec wojska USAT POCAHONTAS trzykrotnie transportował hallerczyków do Nowego Jorku.
Jednostka zbudowana w Szczecinie dla Nordeutscher Lloyd jako statek pasażerski s/s PRINZESS IRENE, przeznaczony na trasy dalekowschodnie.
Stocznia: AG Stettiner Vulcan (nr bud. 245). Wodowanie: 19.6.1900. Pojemność: 10881 BRT. Nośność: 10600 DWT. Prędkość: do 16 w. Długość: 166,1 m.
Szerokość: 18,34 m. Zanurzenie: do 10,4 m. 240 miejsc pasażerskich w I klasie, 162 w II klasie i 1954 w III klasie.
|
---------Sytuacja zdemobilizowanych w 1920 roku żołnierzy armii generała Hallera była bardzo zła. Do władz amerykańskich napływały liczne skargi, że
ojcowie rodzin, zazwyczaj jedyni żywiciele, całymi miesiącami przetrzymywani są na terenie Polski w obozach demobilizacyjnych, gdzie cierpią z powodu
głodu i wszechogarniającego zawszenia, grożącego epidemią tyfusu. Liczbę obywateli amerykańskich polskiego pochodzenia oczekujących na powrót do U.S.
A. oceniano w lutym 1920 roku na 10 000 do 12 000. Sprawa ta dyskutowana była na najwyższych szczeblach amerykańskich władz. Julius Kahn, kongresmen
z Kalifornii i przewodniczący Committee on Military Affairs, zaproponował aby po nieszczęsnych hallerczyków wysłać ogromny transportowiec USS
LEVIATHAN (58 000 ton wyporności!) co załotwiłoby całą sprawę jednym rejsem. Propozycja upadła, gdy okazało się, że LEVIATHAN nie może być wysłany
na Bałtyk, gdyż Cieśniny Duńskie były jeszcze wciąż zaminowane. zaś wymiary transportowca wykluczały zarówno przejście przez Kanał Kiloński jak i
wejście do portu gdańskiego. Pozostało więc przeprowadzania operacji ratami, przy użyciu znacznie mniejszych jednostek.
|
|
| |
|
|
Hallerczycy na fotografii z okładki książki Alfreda Cornebise'a "Typhus and Doughboys: The American Polish Typhus Relief
Expedition 1919-1921".
|
| |
---------Jako pierwszy, 19 marca 1920 r., wpłynął do portu gdańskiego transportowiec USAT ANTIGONE (ex USS ANTIGONE, ex niemiecki s/s
NECKAR), na którego pokład 28 marca zaokrętowano 1168 starannie odwszonych weteranów. Następnego dnia ANTIGONE wyszedł już w morze, niemal
mijając się z przybywającym do Gdańska kolejnym amerykańskim transportowcem - USAT POCAHONTAS (ex USS POCAHONTAS). Na pokład jednostki
do 2 kwietnia weszło 1705 hallerczyków. Obserwatorzy z Amerykańskiego Czerwonego Krzyża raportowali potem, że Polska swoich obrońców przekazywała
Stanom Zjednoczonym w bardzo złym stanie fizycznym i psychicznym, wychudzonych, wygłodniałych, zawszonych, bez pieniędzy i bez bielizny. Nim statek
dotarł do Antwerpii, wśród hallerczyków zanotowano już pierwsze przypadki tyfusu.
|
| |
-------POCAHONTAS przed końcem kwietnia znalazł się w Nowym Jorku. Przybycie transportu hallerczyków
wprawiło amerykańskie władze w niemałą konsternację - karty identyfikacyjne weteranów okazały się w
praktyce bezwartościowe, gdyż nie zawierały ani fotografii, ani odcisków palców. Istniała wielka obawa, że
wśród przybyłych byli także bolszewiccy agenci. Amerykanie dostali bowiem wiadomość od brytyjskiego
wywiadu, że niektórzy hallerczycy przed opuszczeniem Gdańska otrzymywali propozycje sprzedaży swoich
dokumentów, a co za tym idzie i miejsca na POCAHONTAS za ogromną na owe czasy kwotę 1000$ w złocie!
Mimo podjętych wysiłków, nie udało się jednak wśród przybyłych zdemaskować ani jednego bolszewickiego
agenta.
-------POCAHONTAS w następnym rejsie zabrał do U.S.A. 1337 ludzi. Po raz ostatni wypłynął z Gdańska 15
sierpnia, mając na pokładzie 1262 weteranów i członków ich rodzin. Łącznie w trzech rejsach przewiózł 4304
hallerczyków i osób towarzyszących.
-------Następny transportowiec po dalszą partię byłych żołnierzy generała Hallera zjawił sie dopiero w roku
1921. Był to USAT PRESIDENT GRANT, którego rejs zakończył się dużym zgrzytem w stosunkach polsko-
amerykańskich.
|
|
* * *
|
Transportowce, którymi zdemobilizowani żołnierze armii gen. Hallera wracali do U.S.A.:
|
|
Informacja w New York Times
o ostatnim rejsie POCAHONTAS.
|
- - - - - - - - - - - - - - - - -
|
|
|
|
|
|
Niemiecki statek pasażerski s/s PRINZESS IRENE, skonfiskowany przez U.S.A. w roku 1917. Zwrócony Niemcom w 1922 r.
|
|
|
Salon dla pań na statku pasażerskim s/s PRINZESS IRENE. Stara pocztówka.
|
|
|
PRINZESS IRENE na pocztówce sprzed I wojny światowej.
|
| |
| |
Bibliografia
Cornebise, Alfred E. 1982. Typhus and Doughbooys: The American Polish Typhus Relief Expedition, 1919-1921. - Associated University Presses, Inc.
Ruskoski, David Thomas. 2006. The Polish Army in France: Immigrants in America, World War I Volunteers in France, Defenders of the Recreated State
------in Poland. - Georgia State University, Digital Archive @ GSU, Department of History.
Smoliński, Józef. 2004. Polsko-amerykańskie stosunki wojskowe 1776-1945. - Bellona.
|
| |
|
|
|
|
|
Opublikowano 15 października 2013 r.
Piotr Mierzejewski
|
| |
|
|
________________________________
|
|
|
|
| |
|
|
|
|
|
|
| |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
