|
|
|
|
|
|
|
|
- MARYNARKA HANDLOWA - STATKI - OKRĘTY WOJENNE - MARYNISTYKA - WRAKI - MORZE - MARYNARKA WOJENNA -
|
|
| |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
PRESIDENT GRANT
- Powrót żołnierzy Armii Hallera do U.S.A. - Gdańsk 1921 -
dr Piotr Mierzejewski
|
|
| |
|
|
|
|
|
|
|
|
Niemiecki transatlantyk s/s PRESIDENT GRANT na pocztówce sprzed I wojny światowej.
Statek został internowany w 1914 roku przez USA i w 1917 r. przekształcony w transportowiec wojska.
Stocznia: Harland & Wolff w Belfaście (nr budowy 354). Wodowanie: 19.12.1903 r. Pojemność: 18 072 BRT. Nośność: 20 650 DWT. Prędkość: 14 węzłów.
|
| |
---------Wiosną roku 1920 rozpoczęły się powroty żołnierzy generała Józefa Hallera do Stanów Zjednoczonych. Przewozy hallerczyków na mocy umowy
polsko-amerykańskiej organizowano na koszt rządu U.S.A. Hallerczycy po demobilizacji grupowani byli w specjalnych obozach, gdzie oczekiwali na nadejście
amerykańskich transportowców wojska do Gdańska. Jako pierwszy, 19 marca 1920 r., wpłynął do portu gdańskiego transportowiec USAT ANTIGONE (ex
USS ANTIGONE, ex niemiecki s/s NECKAR), na którego pokład 28 marca zaokrętowano 1168 starannie odwszonych weteranów.
--------Rząd amerykański w 1920 roku jeszcze kilkakrotnie przysyłał transportowce po hallerczyków: trzy rejsy odbył USAT POCAHONTAS, dwa USAT
PRINCESS MATOIKA i jeden USAT MERCURY. Ogółem okręty amerykańskie do 15 sierpnia 1920 r. zabrały z powrotem do U.S.A. 11 177 ludzi. Polski
rząd nie uznał jednak akcji za zakończoną i zwrócił się do Amerykanów o organizowanie dalszych transportów. Jesienią roku 1920 ustalono, że po
wszystkich pozostałych hallerczyków wytypowanych do opuszczenia Polski przypłynie jeden wielki transportowiec - USS PRESIDENT GRANT.
|
| |
|
|
-------W tym miejscu muszę uczynić małą
dygresję tyczącą nazewnictwa tej jednostki.
Nazwę USS PRESIDENT GRANT zmieniono
w październiku 1919 r. na USAT REPUBLIC w
związku z przejęciem okrętu przez armię
amerykańską . Zmiana nazwy dziwnym trafem
nie trafiła do powszechnej świadomości.
Wciąż używano nieaktualnej nazwy jednostki,
bądź posługiwano się swoistą hybrydą
nazewniczą - USAT PRESIDENT GRANT!
Wygląda to tak, jakby armia zmieniła nazwę
tylko w swoich dokumentach, nie uważając za
stosowne poinformowanie o tym kogokolwiek
innego. Na dodatek, samym Amerykanom nie
udało się ustalić, czy kolejna zmiana nazwy
okrętu, tym razem na USAT PRESIDENT
BUCHANAN, nastąpiła w 1922 czy w 1923
roku! To wszystko spowodowało, że prasa
amerykańska, gdy pisała o transportowaniu
żołnierzy czechosłowackich w 1920 roku i
hallerczyków w 1921 stosowała w gruncie
rzeczy nieprawidłową nazwę transportowca -
PRESIDENT GRANT. Wierny tej konwencji
pozostał także współczesny amerykański
historyk David Th. Ruskoski*), badający
okoliczności powrotu żołnierzy Hallera do
Stanów Zjednoczonych.
|
Rufa amerykańskiego transportowca wojska USS PRESIDENT GRANT.
Czas i miejsce wykonania fotografii nieznane.
|
| |
|
|
Transportowiec PRESIDENT GRANT w porcie gdańskim. Koniec stycznia 1921 roku.
Stara pocztówka z błędnie wypisaną nazwą okrętu - słowo GRANT na burcie było niewidoczne (wskutek zamalowania farbą?).
|
| |
|
-------Amerykański sekretarz wojny Newton Diehl Baker dał wiarę stronie polskiej, że liczba
mających wracać weteranów przekracza 6000 ludzi i stąd osobiście zadecydował, by wysłać
po nich tak wielki okręt jak PRESIDENT GRANT. Na przyjęcie hallerczyków zorganizowano
obozy przejściowe na terenie USA, w których mieli oni przejść niezbędną kwarantannę.
Niestety, współpraca z Amerykanami skończyła się potężnym zgrzytem.
|
Nazwa wymalowana na dziobie: USAT PRESIDENT.
|
|
|
Amerykański transportowiec wojska USAT REPUBLIC, ex USS PRESIDENT GRANT, ex s/s PRESIDENT GRANT.
Stara pocztówka.
|
| |
---------Amerykanie poczuli się oszukani, gdy zamiast ponad
sześciu tysięcy zapowiedzianych pasażerów, na pokładzie
okrętu znalazło się zaledwie 1439 ludzi! W skład tego
transportu weszło 65 oficerów i 1341 żołnierzy trzech
rozwiązanych kompanii, 28 członków rodzin oraz 5 sióstr
Polskiego Czerwonego Krzyża. Pozostałych około 4500
żołnierzy z roczników 1896-1901 władze polskie postanowiły
jeszcze zatrzymać w szeregach Wojska Polskiego w związku
z groźną sytuacją na wschodniej granicy państwa.
--------PRESIDENT GRANT opuścił Gdańsk 29 stycznia 1921
roku. Miał wyjść dzień wcześniej, lecz wstrzymał go silny
sztorm w Zatoce Gdańskiej. Do Nowego Jorku dotarł 16
lutego. Był to ostatni transport hallerczyków zorganizowany
przez rząd amerykański. Amerykanie odmówili współpracy
przy próbach organizowania kolejnych rejsów. Zasłaniali się
wysokimi kosztami zmanotrawionymi prawie "pustym" rejsem
PRESIDENTA GRANTA, cięciami budżetowymi i nową,
bardziej restrykcyjną polityką imigracyjną. Hallerczycy,
których w ten sposób zmuszono do pozostania wbrew ich woli
w swojej dawnej ojczyźnie, czuli się zdradzeni zarówno przez
USA jak i Polskę.
|
|
Podczas rejsu z hallerczykami ogromne przestrzenie okrętu ziały pustką,
tak jak pokazany na starej pocztówce zamknięty pokład spacerowy.
|
| |
|
|
Amerykański statek pasażerski s/s REPUBLIC w latach 1924-1931 pływał pod flagą United States Lines.
Stara pocztówka.
|
| |
|
--------Statek, który w ciągu swojej historii nosił nazwy s/s SERVIAN, s/s PRESIDENT GRANT, USS PRESIDENT GRANT, USAT REPUBLIC, USS
PRESIDENT BUCHANAN, s/s REPUBLIC, USS REPUBLIC, raz jeszcze USAT REPUBLIC oraz USAHS REPUBLIC, uczestnik obu wojen światowych,
sprzedany został na złom 11 marca 1952 roku.
|
| |
|
_________
-----*) Ruskoski, David Thomas. 2006. The Polish Army in France: Immigrants in America, World War I Volunteers in France, Defenders of the Recreated
State in Poland. - Georgia State University, Digital Archive @ GSU, Department of History.
|
| |
|
|
|
|
|
Opublikowano 10 października 2013 r.
Piotr Mierzejewski
|
| |
|
|
________________________________
|
|
|
|
| |
|
|
|
|
|
|
| |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
