| |
|
|
|
|
|
|
|
- MORZE | MARYNARKA HANDLOWA | STATKI | OKRĘTY WOJENNE | WRAKI | MARYNARKA WOJENNA | ŻEGLUGA -
|
|
| |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| |
CUBA
- Kubańska kanonierka, klasyfikowana oficjalnie jako krążownik - II wojna światowa -
|
|
| |
|
|
|
|
|
|
Kubański krążownik CUBA z chwilą wejścia do służby stał się okrętem flagowym kubańskiej marynarki wojennej.
Fotografia przedstawia okręt po przebudowie w roku 1935.
|
| |
---------23 września 1911 roku do portu w Filadelfii wpłynął słynny podówczas francuski transatlantyk LA PROVENCE. Wśród pasażerów jego luksusowych
kabin 1. klasy przeważali Amerykanie powracający z wakacyjnych podróży po Europie. Uwagę licznych reporterów przukuwały jednak cztery młode Kubanki -
siostry Gomez, noszące imiona Petronela, Manuela, Narcisa i Mariana. Zainteresowanie nimi wynikało z faktu, iż były one córkami urzędującego prezydenta
Republiki Kuby, generała Jose Miguela Gomeza, bohatera wojny z Hiszpanią o niepodległość wyspy. Dwóm starszym siostrom, Petronelli i Manueli,
towarzyszyli niedawno poślubieni małżonkowie - Julio Morales Coello, dowódca marynarki wojennej Kuby, oraz doktor Manuel Mencias, popularny pediatra.
Wszyscy ci członkowie prezydenckiej rodziny stanowili oficjalną delegację Kuby na uroczystość wodowania w słynnej filadelfijskiej stoczni William Cramp
& Sons Shipbuilding Company dwóch okrętów wojennych dla wciąż jeszcze będącej w powijakach floty kubańskiej.
|
| |
|
|
|
|
|
---------Jednostki te, noszące nazwy CUBA i PATRIA, pierwsza o wyporności
2055 ton, druga - 1200 ton, określano często szumnym mianem krążowników.
W istocie były to duże kanonierki, z których mniejsza miała zarazem pełnić
rolę okrętu szkolnego. Rocznik Jane's Fighting Ships 1939 błędnie podaje
dzień 10 sierpnia 1911 jako datę wodowania tych okrętów. W rzeczywistości
zwodowano je dwa miesiące później, czyli 10 października, o czym łatwo można
się przekonać wertując ówczesne dzienniki amerykańskie. Dzień ten wybrano
nieprzypadkowo, gdyż traktowano go jako święto narodowe. 10 października
1868 przyjmuje się bowiem jako początek wojen o niepodległość Kuby. Z
relacji The New York Times wynika, że matką chrzestną kanonierki CUBA
została Mariana Gomez, zaś PATRIA - Narcisa Gomez.
|
---------Wojaże starszych sióstr Gomez po Europie w roku 1911 miały dla
nich charakter podróży poślubnej. Mąż Petronelli, Julio M. Coello, jako
dowódca kubańskiej floty nie zapomniał jednak nawet wtedy o swojej
misji. Będąc w Wielkiej Brytanii odwiedził nie tylko Londyn, ale i Cowes na
wyspie Wight, gdzie stocznia J. Samuel White budowała dla Kuby dwie
niewielkie kanonierki. Jednostki te, noszące bliskie Kubańczykom nazwy
DIEZ DE OCTUBRE i VEINTE Y CUATRO DE FEBRERO, zwodowano
także w roku 1911. Nie udało mi się jednak ustalić, czy ceremonia ta miała
miejsce akurat podczas wizyty prezydenckiej rodziny w stoczni.
|
|
|
|
|
| |
|
|
|
|
|
---------Wiosną 1912 roku prace wyposażeniowe na obu okrętach dobiegły końca. 24 kwietnia do Filadelfii wszedł kubański kuter kubańskiej służby celnej
HATUEY (ex amerykański PENTOOSET, wod. 1903). Na jego pokładzie przybyły z Kuby załogi mające obsadzić CUBA i PATRIA. Oficjalnie okręty miały
wejść do służby z dniem 1 maja 1912. Nie wiem, czy terminu tego dotrzymano, byc może był jakiś poślizg, gdyż oba okręty dotarły do Hawany dopiero 21
maja. Jeszcze tego samego dnia otrzymały zadania bojowe związane z tłumieniem murzyńskiej rebelii w prowincji Oriente, wspieranej przez rząd Haiti.
Podczas tej swojej pierwszej akcji krążownik CUBA nocą z 21 na 22 maja wysadził w Guantanamo 600 żołnierzy piechoty i artylerię. Podobną rolę przyszło
mu pełnić jeszcze wielokrotnie w nadchodzących dziesięcioleciach ... Nikt nie przypuszczał wówczas, że okręt ten niewielki okręt jeszcze przez ponad pół
wieku będzie najpotężniejszą jednostką marynarki wojennej Kuby.
|
| |
|
|
|
|
|
------Jakkolwiek dziwnie to zabrzmi, lecz wodowanie kubańskich jednostek
spowodowało gwałtowny pożar na ... kampusie nowojorskiego uniwersytetu.
Student Francisco Zayas, syn wiceprezydenta Kuby, wyjeżdżając do
Filadelfii najprawdopodobniej nieroztropnie postąpił z niedopałkiem cygara.
Minęło zaledwie dwadzieścia minut od jego wyjazdu z terenu uniwersytetu,
gdy w zajmowanym przez niego pokoju wybuchły płomienie. Spaliło się osiem
pomieszczeń na trzech kondygnacjach, a straty oceniono na 5000$. Obyło
się szczęśliwie bez ofiar. Czy lekkomyślny studeny poniósł jakąć karę?
Niestety, nie wiem ...
|
|
|
|
---------Rocznik flot Jane's Fighting Ships 1919 podał następującą
charakterystykę okrętu z lat 1911-1918, zaznaczając, że nie uwzględnia
ona zmian dokonanych w 1918 roku: wyporność - 2055 ton; prędkość -
18 węzłów; uzbrojenie - 2 x 102 mm, 4 x 6 pdr. (57 mm), 4 x 3 pdr. (47
mm), 4 x 1 pdr. (37 mm), 2 k.m.; wymiary w stopach: 260 x 39 x 14;
maszyny parowe o mocy 6000 KM, opalane węglem ; kotły typu
Babcock; zapas węgla - 250 ton. Identyczną informację powtarza Jane's
Fighting Ships of World War I. Według ówczesnej prasy załogę
stanowiło 140 ludzi.
|
|
|
|
|
| |
|
|
|
|
|
|
|
Pierwotny wygląd kanonierki (lub jak kto woli - krążownika) CUBA. Fotografia sprzed 1918 roku.
|
| |
|
|
|
|
|
--------CUBA w ciągu swojej wieloletniej służby wypełniał najrozmaitsze zadania. Jednym z nich była ochrona obywateli kubańskich na terytorium Meksyku w
związku z narastającą w tym kraju sytuacją rewolucyjną. Już w lutym 1913 zapadła decyzja o wysłaniu go do Vera Cruz z oddziałem piechoty i artylerią. 20
marca 1915 roku do portu w Hawanie przywiózł grupę 473 uchodźców z półwyspu Jukatan, w przeważającej części kubańskich obywateli. Znaleźli się
między nimi także gubernator prowincji Yukatan, francuski konsul z rodziną oraz dwaj Amerykanie. Z kolei w listopadzie 1915 roku pkręt został wysłany ku
meksykańskim wybrzeżom dla ochrony rybołówstwa. Miało to związek z zatrzymaniem przez marynarkę wojenną Meksyku trzydziestu sześciu kubańskich
łodzi rybackich.
---------W czerwcu roku 1913 CUBA oficjalnie reprezentował Republikę Kuby w U.S.A. na uroczystościach odsłonięcia monumentu upamiętniającego tragedię
załogi krążownika USS MAINE. Na jego pokładzie przybyła do Nowego Jorku m.in. 82-osobowa orkiestra, która wystąpić miała w Central Parku z wielkim
koncertem. CUBA był jedyną zagraniczną jednostką biorącą udział w paradzie około stu okrętów wojennych na rzece Hudson. Wzbudzał wśród Amerykanów
wiele sympatii i zainteresowania, zwłaszcza, gdy jak mała łupina płynął w otoczeniu jedenastu potężnych pancerników. Goszczony niezwykle serdecznie,
przebywał w USA przez kilkanaście dni.
|
|
|
Nowy Jork, 30 lub 31 maja, ewentualnie początek czerwca 1913 roku, oficjalna wizyta krążownika CUBA w USA. Stoją od lewej:
kontradmirał Charles J. Badger, dowódca amerykańskiej Atlantic Fleet oraz Quevedo (imiona i inicjały nieznane), dowódca krążownika CUBA.
|
| |
--------6 kwietnia 1917 roku USA przystąpiły do I wojny światowej. Dzień później uczyniła to Kuba, czując się zobligowana sojuszniczymi związkami ze
Stanami Zjednoczonymi. Udział floty kubańskiej w wojnie miał charakter w dużym stopniu symboliczny i ograniczał się do patrolowania wód przybrzeżnych
oraz kontroli handlu morskiego. W 1918 roku, w związku z końcem działań wojennych, okręt w amerykańskiej stoczni Cramp przeszedł niezbędny remont
oraz przezbrojenie.
--------W 1930 roku CUBA wypełnił niezwykłe zadanie wagi państwowej. 27 września o godzinie 22.00 opuścił port w Hawanie kierując się do Key West na
Florydzie. Po trwającym całą noc rejsie dotarł do wyznaczonego celu następnego dnia około godziny 06.00. Zabrał stamtąd specjalną przesyłkę i bez zwłoki
ruszył w podróż powrotną. Przesyłka zawierała 25 milionów dolarów pochodzących z Federal Reserve Bank w Atlanta. Pieniądze te miały ustabilizować
sytuację Kuby w obliczu narastającego kryzysu i panicznego szturmu ludzi na banki. Transport milionów dolarów na tej trasie był jednak poniekąd
tradycyjną specjalnością krążownika, gdyż 12 kwietnia 1926 roku przywiózł do kraju 35 milionów dolarów, zaś 12 sierpnia tego samego roku kolejne 43
miliony.
|
| |
|
|
|
|
|
|
|
--------Parę lat przed wybuchem II wojny światowej okręt przeszedł kolejną
modernizację, która znacząco zmieniła jego sylwetkę. Dostępne mi źródła
nie dają jednoznacznej odpowiedzi nas pytanie, kiedy i gdzie przebudowa
miała miejsce. Padają bowiem dwa terminy, albo rok 1935 (tak twierdzi m.in.
Weyers Taschhenbuch der Kriegsflotten 1943/44) albo lata 1936-37 (wg
Jane's Fighting Ships 1939). W toku przebudowy wymieniono kotły opalane
węglem na kotły typu Babcock ogrzewane paliwem płynnym, oba stare kominy
zastąpiono jednym nowym, powiększono nadbudówkę, a w miejce przedniego
palowego masztu zamontowano pokaźny maszt trójnogi. Dalszą zmianą było
przezbrojenie, które w nowej wersji obejmowało 2 działa 102 mm, 6 x 76
mm, 4 x 57 mm, 3 x 47 mm i 2 karabiny maszynowe. Dzięki modernizacji
znacznie wzrosła wartość bojowa okrętu, a jego kadłub nabrał bardziej
współczesnej elegancji. Archaiczny krążownik stał się znowu dumą
niewielkiej kubańskiej marynarki. Nic więc dziwnego, że otrzymał
zaszczytny rozkaz reprezentowania Kuby na wielkiej międzynarodowej
paradzie okrętów wojennych w Spithead w 1937 roku z okazji koronacji
króla Jerzego VI.
|
|
CUBA po modernizacji z lat 1930. Stara pocztówka.
|
|
|
|
---------Rewia morska w Spithead 20 maja 1937 roku zgromadziła prawie dwieście okrętów wojennych i śmiało można rzec, że przeszła do legendy. Zapadła
ona szczególnie głęboko w pamięć Polaków interesujących się marynarką wojenną, gdyż wśród siedemnastu zagranicznych okrętów biorących w niej udział
znalazł się nasz niszczyciel ORP BURZA. Niewiele jednak brakowało, a CUBA nie dotarłby w ogóle na paradę. Agencja Associated Press doniosła, że 9 maja,
w drodze do Spithead, zawinął do Lizbony, aby uzupełnić paliwo. W tamtejszym porcie podczas bunkrowania doszło do kolizji ze zbiornikowcem. W jej
wyniku nastąpiło znaczne rozerwanie burty krążownika. Wyglądało to na tyle poważnie, że przez pewien czas wątpiono, czy będzie on zdolny kontynuować
podróż. Prowizorycznie załatany CUBA zdążył jednak na defiladę.
---------W latach II wojny światowej działania krążownika ograniczały się niemal wyłącznie do monotonnych patroli w rejonie wód terytorialnych Kuby, a
zwłaszcza na podejściach do Hawany. Z służby jednostki w tym okresie znane są tylko dwa epizody. Nocą z 27 na 28 kwietnia 1941 CUBA zatrzymał u
południowych wybrzeży wyspy płynący pod amerykańską banderą jacht EASYGOING. Załogę jachtu stanowiły cztery osoby: Amerykanin Frederick Wagner,
inżynier i właściciel jachtu, amerykańska pielęgniarka oraz dwaj marynarze, obywatele Hondurasu i Wielkiej Brytanii. Ponieważ wszystkie te osoby
odmówiły złożenia wyjaśnień czemu znalazły się u brzegów Kuby, zostały razem z jachtem doprowadzone do Hawany i oddane w ręce władz woskowych.
Epilogu tej historii nie znam.
--------Drugi epizod miał charakter raczej humorystyczny. Krążownik urządził sobie którejś nocy w pobliżu Hawany gwałtowną kanonadę, czym porządnie
wystraszył mieszkańców miasta, panicznie obawiających się niemieckiego desantu. Dowódca okrętu, porucznik Antonio Cuadra, wyjaśniał potem, iż motywem
jego postępowania była chęć podniesienia w ten sposób poziom czujności i patriotycznego zaangażowania hawańczyków. Następnego dnia stracił swoje
stanowisko i dostał przeniesienie na kanonierkę YARA. Wprawdzie historia o tym milczy, lecz wydaje mi się wielce prawdopodobne, że dowódcy krążownika
wyraźnie zaszkodziła nużąca monotonia nocnego patrolu i ... nadmiar wypitego rumu.
|
|
|
|
CUBA po modernizacji z lat 1930.
|
|
| |
---------Ostatnią modernizację okręt przeszedł w roku 1956. Dokonano wtedy generalnego remontu maszynowni i kadłuba, przebudowano nadbudówkę i
komin, przedni trójnogi maszt zastąpiono palowym, wysokość obu masztów wyraźnie skrócono, zamontowano radar, wymieniono artylerię, działa 105 mm
pozbawiono osłon oraz dodano pięć dział przeciwlotniczych kalibru 20 mm. Jego wygląd po tej przebudowie ilustruje poniższa fotografia wykonana w 1957
roku.
|
|
|
CUBA po modernizacji z 1956 roku. Oficjalna fotografia z 1957.
|
| |
|
|
|
|
|
---------Dzieje krążownika po dojściu do władzy Fidela Castro są słabo znane. Pewne jest, że w związku z przekazaniem Kubie przez ZSRR licznych, w miarę
nowoczesnych okrętów wojennych, jego znaczenie wydatnie zmalało. Są podejrzenia, że przez ostatnie lata swojego istnienia stał w hawańskim porcie
unieruchomiony wskutek fatalnego stanu techncznego. Oficjalnie skreślono go z listy floty w roku 1971. I tak dobiegły końca dzieje jedynego w historii
kubańskiego krążownika ...
|
| |
| |
|
|
|
|
|
| |
|
 |
|
|
|
|
|
|
|
|
| |
|
|
|
| |
|
|
|
| |
|
|
| |
|
|
|
| |
|
|
| |
|
| |
|
|
|
| |
|
|
|
