|
|
|
|
|
|
|
- MORZE | MARYNARKA HANDLOWA | STATKI | OKRĘTY WOJENNE | WRAKI | MARYNARKA WOJENNA | ŻEGLUGA -
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Z 5 - Holenderski torpedowiec typu 'Z', później tender - HMS BLADE - II wojna światowa -
|
|
|
|
|
|
Holenderski torpedowiec Z 5 w roku 1932.
|
|
---------W dziejach holenderskiego torpedowca Z 5 są wątki polskie, które niewątpliwie wydać się mogą interesującymi. Po pierwsze, ten niewielki okręcik gościł w Gdyni w roku 1934, gdy wchodził w skład zespołu marynarki holenderskiej (pancernik obrony wybrzeża HERTOG HENDRIK, niszczyciel EVERTSEN, okręty podwodne K XVII i K XVIII, oraz torpedowiec Z 5) wizytującej porty bałtyckie. Po drugie, w latach II wojny światowej bazował przez pewien czas w Dundee jako eskortowiec 9 flotylli okrętów podwodnych, w skład której wchodziły także polskie jednostki, poczynając od ORP WILK.
|
|
---------Torpedowiec zbudowany został w stoczni Koninklijke Mij "de Schelde" we Vlissingen, czyli tej, w której powstał także nasz legendarny ORP ORZEŁ. Stępkę okrętu położono 8 lutego 1914, zaś ceremonia wodowania miało miejsce 1 kwietnia 1915. Do służby w holenderskiej marynarce wojennej wszedł z dniem 8 lutego 1917.
---------Z początkiem lat 1930. zapadła decyzja o skierowaniu Z 5 jako patrolowca do ochrony wód Holenderskich Indii Zachodnich (od roku 1945 - Antyle Holenderskie). W związku z tym przeprowadzono gruntowną przebudowę jednostki, ukończoną w 1934 roku. W toku tych prac, prowadzonych z przerwami od 1931 w Den Helden, m.in. usunięto opalany węglem przedni kocioł, a w jego miejsce zamontowano dodatkowy zbiornik na paliwo ciekłe, oraz zdemontowano wyrzutnie torpedowe i zbędny przedni komin. Tak przebudowany Z 5 stał się okrętem o kotłach całkowice opalanych ropą. Według Weyers Taschenbuch der Kriegsflotten 1940, moc jego dwóch maszyn parowych o potrójnej ekspansji spadła z 5500 KM do 2000 KM (wg Jane's Fighting Ships 1939 - do 3000 KM), zaś prędkość zmalała z 27 węzłów do 22 węzłów. Ponadto zamiast 80 ton węgla i 8 ton ropy, zapas jego paliwa wzrósł do 100 ton ropy. Liczebność załogi zmniejszyła się z 39 do 34 ludzi.
|
Dane techniczne Z 5 wg Taschenbuch der Kriegsflotten 1928
|
|
Wyporność:
|
310 ton
|
Prędkość:
|
27 węzłów
|
Wymiary:
|
58,5 x 6,0 x 1,7 m
|
|
Maszyny parowe 5500 KM; 2 śruby napędowe
|
|
Zapas paliwa:
|
80 ton węgla, 8 ton ropy
|
Zasięg:
|
425 Mm przy 20 węzłach
|
Załoga:
|
39 ludzi
|
|
2 x 7,5 cm; 2 k.m.; 4 wyrz. torpedowe 45 cm
|
|
|
|
|
--------Nieznane są mi przyczyny, dla których Z 5 po przebudowie pozostał na wodach ojczystych, zamiast podjąć służbę patrolową wokół Indii Zachodnich. Przez tych parę lat, jakie zostały do wybuchu II wojny światowej, wykorzytywano go jako tender i okręt strażniczy, bazujący w Den Helder. W 1934 roku towarzyszył wspomnianemu powyżej zespołowi floty w wizytach w Kopenhadze, Gdyni, Królewcu i Rydze.
--------W maju roku 1937, jako jedyny okręt holenderskiej marynarki, eskortował krążownik JAVA, na pokładzie którego podróżowali do Wielkiej Brytanii księżna Juliana i książę Bernhard.
--------Z 5 brał aktywny udział w obronie Rotterdamu przed niemiecką agresją w maju 1940 roku. Źródła holenderskie zwracają uwagę, iż skutecznie walczył z nieprzyjacielskim oddziałami spadochroniarzy w rejonie Willemsburga. Toczył także walki z niemieckim lotnictwem, zestrzeliwując parę (?) wodnosamolotów. W obliczu nieuchronnej klęski Holandii, 14 maja 1940 przedarł się do Wielkiej Brytanii. Po niewielkich naprawach w Portsmouth, od 16 czerwca 1940 znów był zdolny do walki. Warto w tym miejscu wspomnieć, że do angielskich portów zdołały uciec także trzy jego bliźniaki, noszące oznaczenia Z 6, Z 7 i Z 8, zaś inna jednostka tego typu, Z 3, została zniszczona przez własną załogę, gdy znalazła się w beznadziejnej sytuacji.
|
|
---------Z 5 w Wielkiej Brytanii przydzielono do 9. flotylli okrętów bazującej w Dundee (Szkocja). Była to o tyle niezwykła flotylla, iż w jej skład wchodziły nie tylko brytyjskie okręty podwodne, ale i jednostki państw sojuszniczych, których terytoria znalazły sie pod hitlerowską okupacją. Pływały więc w jej składzie okręty podwodne Wolnych Francuzów, Holandii, Norwegii i Polski. Do obowiązków Z 5 w tej flotylli należało eskortowanie okrętów podwodnych podczas ich wyjść i powrotów. Służył także jako okręt-cel do ćwiczeń torpedowych.
---------Tę samą rolę pełnił, gdy przydzielano go później, od maja 1941 do 7. i 3. flotylli OP w Rothesay.
---------2 marca 1942 roku okręt przejęli Brytyjczycy. Początkowo pływał jako HMS Z 5, zaś w maju 1943 przemianowano go na HMS BLADE i nadano numer burtowy H97. Pod banderą Royal Navy pełnił te same funkcje, co dotąd; zyskał także przydomek "Razor Blade". Brytyjczycy zwrócili okręt marynarce holenderskiej 9 kwietnia 1945 w stanie skrajnego zużycia, zaś Holendrzy natychmiast skreślili go z listy floty.
---------Jednostkę zakupioną przez West of Scotland Shipbreaking Co. złomowano w Troon w październiku 1945 roku.
|
|
Z 5 po przebudowie - rzuca się w oczy przedłużenie przedniego pokładu i brak przedniego komina.
|
|
ZOBACZ TAKŻE:
| Holenderski torpedowiec Hr.Ms. Z 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|