STRASSBURG - okręt szpitalny Kriegsmarine

Statki i okręty

Okręty szpitalne

NIEMCY: III Rzesza

STRASSBURG
Ex BALOERAN - Okręt szpitalny Kriegsmarine - I I wojna światowa -
dr Piotr Mierzejewski

Niemiecki okręt szpitalny STRASSBURG, jeszcze jako holenderski m.s. BALOERAN.
Foto: K.L.M.

--------III Rzesza, dzięki szybkiemu zajęciu holenderskich portów w maju 1940 roku, zagarnęła liczne, stojące w nich statki i okręty. Wśród szczególnie
cennych jednostek znalazł się duży i nowoczesny statek pasażerski m.s. BALOERAN (17001 BRT), będący własnością towarzystwa żeglugowego N.V.
Rotterdamsche Lloyd, z siedzibą w Rotterdamie. Statek ten, specjalnie przystosowany do eksploatacji w warunkach tropikalnych, zaprojektowano z myślą o
utrzymywaniu stałej linii pasażerskiej, łączącej Holandię z Holenderskimi Indiami Wschodnimi. Warto wspomnieć, że jako jeden z pierwszych na świecie
liniowców pasażerskich otrzymał siłownię wyposażoną w wysokoprężne silniki spalinowe, w tym przypadku produkcji szwajcarskiej firmy Sulzer.

--------BALOERAN wpadł w ręce Niemców 9 maja 1940 w Rotterdamie. Statek w toku walk odniósł poważne uszkodzenia, niemniej jednak okupanci potrafili
od razu go wykorzystać. Przez szereg miesięcy pełnił rolę żołnierskiego hotelu, a także służył za generator zaopatrujący port i jego okolice w energię
elektryczną. W ramach dostosowywania statku do roli pływających koszar, pousuwano ścianki między kabinami i innymi pomieszczeniami, aby tworzyć
przestronne sale. Naloty brytyjskie na port rotterdamski spowodowały w 1940 roku kolejne, lecz tym razem raczej niewielkie uszkodzenia.

-------11 maja 1941 roku BALOERAN został przejęty przez Kriegsmarine,
która postanowiła przebudować go na okręt szpitalny. 20 lipca zakończono
prace remontowe i adaptacyjne na statku, który jako okręt szpitalny
(Lazarettschiff) pod nazwą STRASSBURG rozpoczął służbą w nowej roli.

-------Znalazły się na nim miejsca dla 500 pacjentów i 161 osób personelu
medycznego. Statek spełniał wszystkie wymogi konwencji haskiej: kadłub i
nadbudówki pomalowano na biało, po obu stronach komina umieszczono znak
Czerwonego Krzyża, na kadłubie wymalowano zielony pas o szerokości pięciu
stóp, a na maszcie podniesiono flagę Czerwonego Krzyża.

--------31 lipca 1941 roku okręt szpitalny STRASSBURG ruszył w swój
pierwszy rejs, prowadzący do Norwegii.

Model okrętu szpitalnego STRASSBURG w roku 1941.

-------Okręt prawdopodobnie odniósł uszkodzenia podczas brytyjskiego nalotu na rotterdamski port wieczorem 28 stycznia 1942. Drugą połowę roku 1942, aż
do 5 grudnia, stał w Gdyni, a następnie powrócił do Rotterdamu. W tamtejszej stoczni poddano go kolejnemu paromiesięcznemu remontowi i zmieniono
malowanie kadłuba. Tym razem malowanie było niezgodne z konwencją haską - na burtach pojawiły się kamuflażowe cętki i nieregularne pasy. Oficjalnie
przestał być okrętem szpitalnym z dniem 30 maja 1943, mimo to zachował na kominie znak Czerwonego Krzyża.

STRASSBURG w Rotterdamie, po przemalowaniu w 1943 roku.

---------31 sierpnia 1943 opuścił wreszcie Rotterdam, kierując się do Hamburga. Już następnego dnia, 1 września o godzinie 00.30, wpadł na minę w rejonie
Egmond aan Zee. Przez wielką dziurę w burcie na wysokości maszynowni wdarła się woda, zalewając i unieruchamiając silniki, powodując wyraźny przechył na
sterburtę. Natychmiast na okręcie zapanowała panika, gdyż podejrzewano atak nieprzyjacielskiego okrętu podwodnego. Załoga opuściła pokład, wkrótce
jednak wróciła podejmując próbę uratowania jednostki. Ponieważ okręty eskorty okazały się zbyt słabe, aby wziąć okręt na hol, rankiem nadpłynęły z pomocą
wezwane drogą radiową holowniki z Amsterdamu.

--------Próba doholowania STRASSBURGA do najbliższego portu nie powiodła
się i po ośmiogodzinnych daremnych staraniach, gdy woda zalewała już pokład,
trzeba było osadzić okręt na piaszczystej mieliźnie. Stało się to w pozycji
52°29'18 N i 04°32'23E.

-------Następnego dnia atak na jednostkę przypuściły trzy samoloty Coastal
Command, które dwiema celnymi bombami spowodowały kolejne, poważne
uszkodzenia kadłuba. W tej sytuacji Niemcy przystąpili do ewakuacji ludzi
oraz do demontażu ocalałego sprzętu medycznego i medykamentów.

---------Porzucony okręt stał się obiektem prewencyjnych ataków
brytyjskich, z powietrza i morza. Nocą z 19 na 20 września 1943 dzieła
zniszczenia dokończyły torpedami brytyjskie ścigacze.

1 września 1943 - STRASSBURG uszkodzony eksplozją miny,
wyraźnie przechylony na prawą burtę.
Przy lewej burcie widać opuszczone szalupy.

-------Wrak okrętu nie został podniesiony po wojnie. Jego fragmenty sterczały ponad powierzchnię morza jeszcze w 1969 roku. Od pewnego czasu bywa
obiektem amatorskiej eksploracji. Fotografie wydobytych z jego wnętrza przedmiotów można znaleźć w internecie.

-------Bliźniaczy statek, m.s. DEMPO, pływający od roku 1940 jako aliancki transportowiec wojska, także nie przetrwał wojny. Zatonął na Morzu
Śródziemnym 17 marca 1944 roku, po storpedowaniu przez niemiecki okręt podwodny U 371.

_____________________________________________________

-------"Z danych niemieckich wynika, że alianci zatopili łącznie 27 niemieckich okrętów szpitalnych, z czego 4 jednostki poderwały się na
postawionych minach. W rozbiciu na lata straty niemieckie w okrętach szpitalnych przedstawiają się następująco:

1939

1940

1941

1942

1943

1944

1945

--------"Cyfry te obrazują w sposób bardzo wymowny wzrost zaciekłości bojowej w miarę rozwijania się wojny, a jednocześnie zmniejszenie
respektowania prawa. Najczęstszą przyczyną strat były akcje alianckiego lotnictwa. Jest jednak bezsporne, że okręt szpitalny TZAR
FERDINAND został 2 października 1944 r. storpedowany i zatopiony w odległości sześciu mil od półwyspu Pelion przez francuski okręt
podwodny CURIE. Na marginesie - sprawa zatopień niemieckich okrętów szpitalnych o tyle budzi wątpliwości, że nie jest pewne, czy
rzeczywiście służyły one celom samarytańskim. Było ich po prostu za dużo."

Źródło: T.M. Gelewski (1976: 325)

Opublikowano 24 grudnia 2010
© Piotr Mierzejewski

__________________________
- Facta Nautica -
dr Piotr Mierzejewski hr. Calmont