Okręty podwodne
|
|
|
|
Statki i okręty
|
|
- MORZE | MARYNARKA HANDLOWA | STATKI | OKRĘTY WOJENNE | WRAKI | MARYNARKA WOJENNA | ŻEGLUGA -
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
AURA II - Dawny jacht prezydencki - Eskortowiec - Wojna radziecko-fińska - dr Piotr Mierzejewski
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Fiński jacht prezydencki AURA po przejęciu przez marynarkę wojenną otrzymał nazwę AURA II. Zatonął 13 stycznia 1940 roku na Morzu Alandzkim wskutek wybuchu własnej bomby głębinowej. Aura II was a Finnish escort vessel and a former presidential yacht. Sunk by own depth charge on 13 January 1940.
|
|
----------Fińska marynarka wojenna (Merivoimat) w roku 1939, w związku z wybuchem wojny ze Związkiem Radzieckim, wzbogaciła się o niewielką jednostkę o napędzie parowym, której nadano nazwę AURA II i zaadaptodano do służby eskortowej. Historia AURA II była krótka, tragiczna, można nawet pokusić się o stwierdzenie, że zakończyła się samobójstwem jednostki, gdyż przyszło jej zginąć od własnej bomby głębinowej.
|
|
--------Statek, zbudowany w roku 1884 jako s.s. HALLAND, powstał w szwedzkiej stoczni Motala Mekaniska Werkstad AB, Lindholmens Werkstad w Göteborgu na zamówienie szwedzkiego towarzystwa żeglugowego Hallands Ångbåts AB. Po wejściu de eskploatacji obsługiwał on przez wiele lat ruch pasażerski na linii Göteborg - Lübeck via Malmö i Copenhagen.
--------W maju 1918 nieformalnie przeszedł w ręce fińskiego armatora Bore Steamship Company, rozpoczynając regularną żeglugę na trasie Sztokholm - Turku. Od roku 1920 mógł pływać juz pod fińską banderą, gdyż sprawy własności statku zostały ostatecznie uregulowane.
---------W roku 1928 zmienił nazwę na BORE II (nazwę BORE nosił pierwszy statek Bore Steamship Co., utrzymujący połączenie Turku ze Sztokholmem od roku 1898). Po przebudowie przeprowadzonej w sztokholmskiej stoczni Finnbodan dysponował 61 miejscami pasażerskimi w kabinach. Na krótko pojawił się na linię Helsinki - Sztokholm.
|
Prezydencki jacht AURA. Rysunek: Håkan Sjöström.
|
|
--------Ogólnoświatowy kryzys gospodarczy roku 1929 odbił się również na kondycji finansowej armatora, m.in. wskutek spadku zainteresowania pasażerskim transportem morskim. Bezrobotny statek stał bezczynnie przez kilka miesięcy "na sznurku", póki nie przejął go Hans von Retting, główny udziałowiec spółki Bore i przedsiębiorca branży tytoniowej. Von Retting poddał go gruntownej przebudowie na swój luksusowy jacht. Prace stoczniowe przeprowadzon w stoczni Crochton-Vulkan w Turku w roku 1930 i uroczyście ochrzczono go nazwą SEAGULL. Jacht, zarejestrowany w Turku w klubie Airisto Segelsällskap, stał zwykle w prywatnej przystani swojego właściciela na niewielkiej wysepce Ruissalo w poblizu Turku.
--------Gdy von Retting zdecydował się wybudować sobie nowy jacht, SEAGULL II, starą jednostkę podarował latem 1936 rządowi fińskiemu, a ten uczynił z niego jacht prezydencki, zmieniając jego nazwę na AURA. Prezydent Finlandii odbył ledwie parę podróży na pokładzie AURA, zawijając do różnych portów państw bałtyckich. Wkrótce jednak jednostka została wycofana z eksploatacji i niszczała z powodu zaniedbania w przystaniach Barösund i Suomenlinna w rejonie Helsinek.
|
|
--------Marynarka wojenna Finlandii po przejęciu jachtu przystosowała go do służby eskortowej i włączyła go do składu 1. flotylli eskortowej. Uzbrojony w jedno działo 75 mm, działko przeciwlotnicze 20 mm, karabin maszynowy oraz bomby głębinowe, miał chronić fińską żeglugę przed atakami radzieckich okrętów podwodnych. Rzeczywista jego wartość bojowa była jednak niewielka, wyraźnie ograniczona prędkością nie przekraczającą dwunastu węzłów.
--------30 listopada 1939 roku rozpoczęła się wojna radziecko-fińska. Radzieckie dowództwo, świadome ważności linii komunikacyjnych dla wroga, dążyło do zablokowania portów i baz w rejonach południowych wybrzeży Finlandii. Do działań przeciwko fińskiej żegludze skierowano siły podwodne Floty Bałtyckiej, wyznaczając dziewiętnaście pozycji dla okrętów podwodnych na Morzu Bałtyckim, między 56. a 64. równoleżnikiem. Ta sytuacja zmusiła Finów do wprowadzania systemu konwojowego, zwłaszcza na wodach przybrzeżnych oraz na szlakach do szzwedzkich portów.
|
|
Jane's Fighting Ships 1939 wymieniał AURA jako prezydencki jacht o pojemności 563 BRT i prędkości 12 węzłów. Napęd jego stanowiła maszyna parowa o mocy 574 KM, obsługiwana przez dwa kotły. Wymiary (w stopach ang.): 190 1/2 x 25 1/2 x 17 1/2. Załoga: 16 ludzi.
Weyer's Taschenbuch der Kriegsflotten 1940 opisał AURA jako jacht prezydencki o pojemności 563 BRT, prędkości 12 węzłów, o wymiarach 50 x 7 x ? m.
Współczesne źródła informują, że jako AURA II cechował się wypornością 466 ton. Uzbrojony był w jedno działo 75 mm, jedno 20 mm plot, 1 karabin maszynowy i bomby głębinowe. Wymiary: 51,5 x 7,8 x 3,2 m. Załoga: 41 ludzi.
|
|
|
|
|
--------I właśnie w eskorcie takich konwojów zaczął pływać AURA II. Dzień trzynastego stycznia 1940 roku okazał się być nie tylko pechowym dla AURA II, ale i ostatnim w jego krótkiej karierze okrętu wojennego. Tego dnia razem z TURSAS, dawniej patrolowcem straży granicznej, ubezpieczał na Morzu Alandzkim przemarsz konwoju do Szwecji złożonego z trzech statków, a mianowicie frachtowców s.s. ANNEBERG i s.s. HEBE oraz pasażerskiego s.s. BORE I. Jednostki szły szykiem torowym, oprócz TURSAS, który utrzymywał odległość 1000 metrów od prawej burty BORE I. Podczas mijania niezamieszkałej wysepki Märket, dostrzeżono za rufą ANNEBERG ślad torpedy. Chwilę potem, w odległości okło 300 metrów od fińskich jednostek, ujrzano wynurzający się kiosk okrętu podwodnego. Był to radziecki SZCZ-324 [Щ-324], który akurat zmierzał w kierunku wyznaczonego mu rejonu działań (pozycja nr 10, na północ od wyspy Åland) i przypadkowo spotkał konwój na swojej drodze. Próba staranowania radzieckiej jednostki przez TURSAS nie powiodła się, w związku z czym razem z AURA II przystąpił do ataku bombami głębinowywymi. Po trzeciej bombie rzuconej przez AURA II ujrzano wyraźną plamę oleju i unoszące się drobne przedmioty na powierzchni wody. Gdy AURA II przystępował do rzucenia szóstej bomby, ta nieoczekiwanie eksplodowała. Wybuch urwał rufę, zdemolował pozostałą część okrętu i spowodował spustoszenie wśród załogi. Dowódca nieszczęsnej jednostki, porucznik Esra Terä, śmiertelnie ranny, nim skonał zdołał zwrócić się do otaczających go marynarzy: "Zaśpiewajmy, chłopcy". TURSAS przerwał akcję przeciw SZCZ- 324 i przystąpił do ratowania załogi szybko tonącego eskortowca - AURA II znikł pod powierzchnią wody o 12.10, pięć minut po ekspozji. Zdołano podnieść z wody 15 rozbitków, zaś 26 ludzi zginęło razem ze swoją jednostką.
---------Zatonięcie dawnego jachtu prezydenckiego jest nieco inaczej interpretowane przez część publikacji rosyjskojęzycznych. Można natknąć się na twierdzenie, że ekslpozja bomby głębinowej na AURA II było spowodowane pociskiem artyleryjskim pochodzącym z działa pokładowego SZCZ-324. Marynarze fińscy, którzy ocaleli z katastrofy, a znajdowali się w pobliżu miejsca wybuchu, wykluczają zaistnienie takiego wydarzenia.
---------Wrak AURA II spoczywa na dnie Bałtyku, w rejonie na północ od wyspy Märket, w pozycji 60° 23' N i 19° 10' E (według wrecksite.eu).
---------Na koniec warto zaznaczyć, że w skład fińskiej 1. flotylli eskortowej w czasie wojny zimowej wchodził jeszcze jeden okręt o nazwie AURA, czasem nazywany AURA I, patrolowiec wodowany w roku 1907, należący do straży granicznej. Bywa on mylony niekiedy z AURA II.
|
|
|
Opublikowano 2 grudnia 2010 © Piotr Mierzejewski
|
|
__________________________ - Facta Nautica - dr Piotr Mierzejewski hr. Calmont
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
BATORY ostatni rejs
|
|
|
|
PIN-UP GIRLS i morze
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|