Wizyta brytyjskich niszczycieli w Gdańsku i w Grydni w 1932 roku

OKRĘTY PODWODNE

STATKI i OKRĘTY

Facta Nautica: marynarka handlowa morze statki okrêty wraki marynarka wojenna

||| - MARYNARKA HANDLOWA - MORZE - STATKI - OKRĘTY - WRAKI - MARYNARKA WOJENNA - |||

NISZCZYCIELE

Wielka Brytania

Brytyjska prasa o wizycie niszczycieli Royal Navy w 1932 roku
w Gdańsku i w Gdyni
dr PIOTR MIERZEJEWSKI

15 czerwca 1932 roku: Okręty 11. Dywizjonu Niszczycieli Royal Navy zbliżają się do Gdyni. Na pierwszym planie widoczny
niszczyciel HMS WOLFHOUND, w środku HMS VIVIEN lub HMS WESSEX. Widok z pokładu zamykającej szyk czwartej jednostki.
Fotografia Royal Navy ze zbiorów Jana Zawady.
.

--------

--------Polscy autorzy publikacji na temat tzw. incydentu gdańskiego z 15 czerwca 1932 roku zwykli akcentować jego
światowe echa. Aby nie mnożyć zbędnie przykładów, zacytuję tu tylko wypowiedź Dariusza Zawadzkiego w portalu
kresowiacy.com: "Światową opinię publiczną poruszył [podkreślenie moje, P.M.] incydent z 15 czerwca 1932 r. w
Gdańsku z udziałem polskiego niszczyciela ORP WICHER". Podobne opinie można spotkać zarówno w artykułach
prasowych jak i w wypowiedziach polskich internautów. Uznałem za interesujące sprawdzić jak to wydarzenie
relacjonowała ówczesna brytyjska prasa. Wydawało mi się, że roić się w niej będzie od opisów i komentarzy, skoro cały
ten incydent poniekąd sprowokowała wizyta okrętów Royal Navy w Wolnym Mieście Gdańsk. Efekt moich badań
publikacji prasowych jest wprost zaskakujący. Uznałem, że warto z nim zaznajomić P.T. Czytelników FACTA NAUTICA.

--------Nim przejdę do szczegółów, muszę zaznaczyć, że w moich poszukiwaniach
skorzystałem z cyfrowych zasobów The British Newspaper Archive. Ogólnie mówiąc,
wynik zapewne będzie porażający dla przekonanych o zaistnienieniu "światowych
ech" akcji ORP WICHER. Ani jedna gazeta nie wspomniała o polskim okręcie.
Zaledwie dwa (dwa!) dzienniki brytyjskie w czerwcu 1932 roku zauważyły wizyty
niszczycieli Royal Navy w Gdańsku i Gdyni - odnotowały to ledwie krótkim zdaniem
w zbiorczych rubryczkach poświęconych ruchowi okrętów na całym globie, a
zatytułowanych "Movements of Warships" (spójrz na ilustrację obok). Wynika z
nich, że 15 czerwca 1932 r. do Gdańska wszedł lider HMS CAMPBELL z czterema
okrętami 12. Dywizjonu Niszczycieli (HMS WINDSOR, HMS VIDETTE, HMS
WALPOLE i HMS WESTMINSTER), zaś do Gdyni niszczyciele 11. Dywizjonu (HMS
VIVIEN, HMS WESTCOTT, HMS WESSEX i HMS WOLFHOUND). Dwa dni przed tą
informacją "The Evening News" podał, że 12 dywizjon wypłynął 13 czerwca z Odense
kierując się do Gdańska, zaś 11. Dywizjon z Veile, obierając kurs na Gdynię.
Równocześnie, tego samego dnia, opuścił Nyborg inny zespół okrętów Royal Navy,
stanowiący część 2. Flotylli Okrętów Podwodnych (okręt-baza HMS LUCIA i cztery
okręty podwodne, L 18, L 19, L 23 i L 27), mający złożyć kurtuazyjną wizytę w
łotewskiej Lipawie.

Informacja o wizytach okrętów
Royal Navy w Gdyni i w Gdańsku,
zamieszczona w "The Evening News"
17 czerwca 1932 r.

-
-
-

-------Wszystkie trzy zespoły jednostek brytyjskich weszły 15 czerwca do swoich portów przeznaczenia, a o przebiegu
tych wizyt dziennikarze nie poinformowali Brytyjczyków nawet jednym słowem. Incydent gdański z udziałem niszczyciela
ORP WICHER nie został nawet zauważony przez dziennikarzy Zjednoczonego Królestwa, państwa, które w tym
incydencie poniekąd uczestniczyło. Powodowany ciekawością postanowiłem sprawdzić jeszcze prasę amerykańską. Tam
na interesujący mnie temat nawet jednego zdania nie znalazłem! Wbrew wyrażanym u nas poglądom, sprawa ta nie
poruszyła światowej opinii publicznej, pozostała jej po prostu nieznana. Omawiano ją tylko w prasie polskiej, gdańskiej
i niemieckiej oraz w niektórych europejskich salonach dyplomatycznych. O jej politycznych reperkusjach pisali na
Zachodzie m.in. Jan Karski (1985) w książce "The Great Powers and Poland: From Versailles to Yalta" oraz John Brown
Mason (1946) w "The Danzig Dilemma. A Study in Peacemaking by Compromise".

-------Gwoli uzupełnienia informacji o ruchach brytyjskich zespołów okrętów na Bałtyku dodam tylko, HMS CAMPBELL i
12. Dywizjon po opuszczeniu Gdańska skierowały się na północ i 21 czerwca dotarły do Turku. Tego samego dnia do
Tallinna cztery wymienione już okręty podwodne wprowadził HMS LUCIA. Wszystkie trzy wymienione zespoły floty
brytyjskiej, które w czerwcu 1932 roku odwiedzały porty środkowego i północnego Bałtyku, oczekiwane były w
Kopenhadze 29 czerwca, gdzie tego dnia miał rozpocząć się specjalny parodniowy festyn z udziałem załóg 16 okrętów
Royal Navy.

--------Prezentowana powyżej fotografia niszczycieli jest identyczna ze zdjęciem przechowywanym w Narodowym
Archiwum Cyfrowym pod sygnaturą 1-W-2093-2. Dołączony do niej w NAC opis o treści: "Miejsce: Gdynia", "Data
wydarzenia: 1932-06" "Angielski niszczyciel HMS "Vivien" (na pierwszym planie) i inne okręty przed wpłynięciem do
portu" jest błędny. W rzeczywistości na pierwszym planie zdjęcia jest HMS WOLFHOUND, którego numer taktyczny
D56 świetnie widać. Częściowo zasłonięty numer niszczyciela znajdującego się przed tym okrętem, pozwala
identyfikować tę jednostkę jako HMS WESTCOTT (D47). Jeśli fotografia wykonana została z pokładu HMS VIVIEN
(D73), to na czele szyku znajdował się wówczas HMS WESSEX (D43) lub vice versa.
-

--------W zbiorach NAC znajduje się jeszcze fotografia z wizyty
brytyjskich niszczycieli w Gdyni, o sygnaturze 1-W-2093-1 (patrz obok).
Uwieczniła ona HMS VIVIEN - w tym przypadku dołączony do niej opis
jest prawidłowy.