HMS ARGUS, lotniskowiec: Aerofiniszery.

Facta Nautica: marynarka handlowa morze statki okrêty wraki marynarka wojenna

||| - MARYNARKA HANDLOWA - MORZE - STATKI - OKRĘTY - WRAKI - MARYNARKA WOJENNA - |||

LOTNISKOWCE

WIELKA BRYTANIA

HMS ARGUS
- Pierwszy system wychwytujący samoloty na pierwszym lotniskowcu -
Piotr Mierzejewski

Słynne zdjęcie lotnicze HMS ARGUS, wykonane jesienią 1918 r., zaprezentowane po raz pierwszy wiosną 1919 r. w salach
Grafton Galleries w Londynie, na wystawie poświęconej brytyjskiemu lotnictwu. Okręt pokryty jest deformującym malowaniem
kamuflażowym, nazywanym wówczas "dazzle camouflage", "dazzle painting" lub "razzle dazzle".
Źródło: "The Illustrated", 1919.

--------HMS ARGUS, zbudowany na kadłubie nieukończonego włoskiego transatlantyka CONTE ROSSO (wod. 1914), jest
uważany za pierwszy w historii prawdziwy lotniskowiec, którego pokład startowy ciągnął się na całej długości okrętu (tzw.
fully flat-deck carrier). Jednostka ta weszła do służby w Royal Navy jesienią 1918 roku i nie zdążyła wziąć udziału w I
wojnie światowej. Ujawnienie jej możliwości w 1919 roku wzbudziło wielki entuzjazm brytyjskiej opinii publicznej.
--------

--------Według oficjalnych informacji, pierwszy udany start i lądowanie na HMS
ARGUS miało miejsce 1 października 1918 roku. Wyczynu tego dokonał
rozpoznawczy dwupłatowiec typu Sopwith 1½ Strutter. Od tego momentu rozpoczęło
się intensywne testowanie innych maszyn, m.in. Sopwith Camel, Sopwith Cuckoo i
Sopwith Pup. W pierwszych miesiącach służby lotniskowca najwięcej lotów wykonały
te ostatnie. Sopwith Pup nadawał się szczególnie do roli samolotu pokładowego, ze
względu na bardzo niską prędkość startu i lądowania, wynoszącą ledwie 45
km/godz! Warto wspomnieć tu, że Sopwith Pup był samolotem, który dokonał
pierwszego w historii udanego lądowania na pokładzie okrętu. Uczynił to kapitan
Edwin Dunning 2 sierpnia 1917 r. podczas testów na krążowniku lotniczym HMS
FURIOUS.

--------Od momentu powstania lotniskowców, ogromnym problemem z jakim musieli
mierzyc sie konstruktorzy, było bezpieczne lądowanie samolotów na pokładzie.
Poważna liczba prób kończyła się zsuwaniem maszyn do morza, co wielokrotnie
oznaczało śmierć pilotów. Tak zresztą przy burcie HMS FURIOUS zginął kpt. Edwin
Dunning, zaledwie kilka dni po swym wielkim sukcesie. Aby zapobiegać tego typu
wydarzeniom, na pokładach lotniczych zaczęto eksperymentować z systemami
wychwytującymi lądujące maszyny. Używano w tym celu różnych kombinacji lin i
sieci, lecz ich efektywność przez wiele lat była niewystarczająca.

--------W pierwszym okresie prób na pokładach HMS ARGUS i HMS FURIOUS przed
oczekiwanym lądowaniem samolotu rozkładano konstrukcję składającą się z
kilkudziesięciu grubych lin, biegnących równolegle od rufy do dziobu, na wysokości
kilkunastu centymetrów. Samolot lądując, wpadał kołami lub płozami między te liny
jak w koleiny. Miały one za zadanie nie tylko wymusić prawidłowy kierunek
hamowania maszyny i nie dopuścić, aby spadła do wody, ale także poprzez tarcie
doprowadzać do wyhamowania. Dobre wyobrażenie o tym systemie wychwytującym
dają trzy fotografie, które poniżej prezentuję.

Fragment entuzjastycznego artykułu
o HMS ARGUS.
"The Courier", 18.6.1919 r.
-

Samolot Sopwith Camel ląduje na pokladzie lotniskowca HMS ARGUS. Widać na pokladzie liny systemu wychwytującego.
Fotografia z jesieni 1918 r., zaprezentowana w Grafton Galleries (Londyn) wiosną 1919 r. Źródło: "The Illustrated", 1919.
-

Rok 1918 (?): Samolot Sopwith 1½ Strutter ląduje na pokładzie HMS ARGUS. Z prawej strony liny systemu wychwytującego.
-

System wychwytujący samoloty na pokładzie HMS FURIOUS w postaci kilkudziesięciu lin rozpiętych na podeście do lądowania
oraz ustawionej w poprzek pokładu linowej "barykady".
Fotografia z lat 1918-1919.
-

---------Mimo dokładanych starań, liczba wypadków lotniczych w Royal Navy była na
tyle poważna, że 18 lipca 1922 temat ten poruszono w Izbie Gmin. Jedno z zapytań
tyczyło liczby maszyn traconych podczas ćwiczeń HMS ARGUS. Udzielający
odpowiedzi Secretary of State for Air Frederick Guest (ongiś prywatny sekretarz
Winstona Churchilla) wyraźnie bagatelizował sprawę. Wyjaśnił, że od 15 maja
poważnym uszkodzeniom uległy tylko dwie maszyny, a wypadki są wszak
naturalnym wynikiem ćwiczeń. Dodał, że wszystkie ubytki natychmiast uzupełnia się
nowymi samolotami.

--------W roku 1920 lotniskowiec otrzymał "bąble" przeciwtorpedowe, które znacznie
zwiększyły jego stateczność, wyraźnie ułatwiając samolotom lądowanie. Nie na tyle
jednak, aby lotnikom udawało się powracać na pokład okrętu, gdy ten był w ruchu.
Sztuka ta zaczęła udawać dopiero od połowy roku 1922!

--------HMS ARGUS odegrał wielką rolę w dziejach sił lotniczych Royal Navy. Stał się
w latach dwudziestych swoistym poligonem doświadczalnym dla konstruktorów,
lotników i marynarzy. W kwietniu 1930 roku przeniesiono go do rezerwy. Gdy w
1936 r. nieoczekiwanie wrócił do służby, miał już najnowocześniejszy podówczas
system przechwytywania samolotów, a mianowicie aerofiniszery z kilku lin
stalowych, zamocowanych w poprzek pokładu startowego i przytwierdzonych do
siłowników hydraulicznych. System ten po raz zastosowano w czerwcu 1931 r. na
innym brytyjskim lotniskowcu, HMS COURAGEOUS.