ORP BRYZA: Śmierć st. marynarza Konrada Machniewskiego.


INTERNETOWY MAGAZYN NAUTOLOGICZNY

>> ||| - MARYNARKA HANDLOWA - OKRĘTY - STATKI - WRAKI - MARYNARKA WOJENNA - ||| <<

Z Marynarskiego Archiwum Andrzeja Patro

Marynarka Wojenna

Rzeczpospolita Polska

ORP BRYZA
Śmierć "Radka", st. mar. Konrada Machniewskiego
Andrzej Patro

Wspólne zdjęcie załóg ORP BRYZA i holownika Marynarki Wojennej H-19.
W pierwszym rzędzie w środku marynarz "Radek", który tragicznie zginął na BRYZIE.
Zbiory Marka Sarby w Archiwum Andrzeja Patro.
-

Na stronie FACTA NAUTICA zaznaczałem niejednokrotnie, że tematu ORP BRYZA jeszcze nie zamykam. W jednym z
moich opracowań nadmieniłem o tragicznej śmierci marynarza z BRYZY w Gdańsku (patrz tutaj). Cytuję fragment:
"Wróćmy jednak do wydarzenia, które poruszyliśmy na początku. Mamy tu na myśli nieszczęśliwy wypadek
jednego z członków załogi BRYZY, który utonął w Motławie podczas manewrów odejścia okrętu od keji. Marynarz ten
niedługo przed wypadkiem przeniósł się na BRYZĘ z holownika H-19. Komentarz autora wspomnień (Marka Sarby-
przypadek FACTA NAUTICA) do fotografii powyżej: "Zdjęcie ze spotkania z holownikiem z naszej jednostki, holownik H-
19 stojący z prawej strony pieru i my stoimy (BRYZA) z lewej. Zrobiliśmy sobie wspólne zdjęcie. Zamieszczam, gdyż w
pierwszym rzędzie przykucnięty w środku 3 od lewej i 3 od prawej jest Radek - ten, co koniecznie chciał przejść do nas
na BRYZĘ z tego holownika i długo się tym nie nacieszył."

---------Opis, a raczej wzmianka o tym wydarzeniu zwróciła uwagę pana Andrzeja
Smyka, marynarza, który pływał w tamtych latach między innymi na BRYZIE i
innych okrętach helskiej Flotylli. Byłem i jestem bardzo zadowolony, że moja praca
którą wykonałem przy opracowaniu kilku stron o BRYZIE zainteresowała
czytelników. Odezwało się do mnie wielu ludzi, którym ten temat nie jest obojętny.

---------Dzięki panu Andrzejowi Smykowi udało się ustalić nazwisko i imię marynarza
z BRYZY, który zginął tragicznie w Gdańsku w lipcu 1967 roku. Był to starszy
marynarz Konrad Machniewski, miał zaledwie 21 lat. Oddajmy jednak głos panu
Andrzejowi Smykowi, który 27 kwietnia 2016 roku do mnie napisał: "Konrad
przeszedł (przemustrował na BRYZĘ, przyp. A.P) z holownika H-17. Na Helu były
trzy holowniki H-1, H-7, H-17, oraz KŁ ( Kuter Łącznikowy, przyp. A.P.) BRYZA.
Pływałem w latach-1965-1968r jako sternik na H-1, bardzo często pływałem też na
BRYZIE jako Radzik (radiooperator, przyp. A. P). Starszy marynarz Andrzej Smyk”.
Tak napisał do mnie pan Andrzej Smyk.

---------Tego samego dnia po przekazaniu tej informacji odezwał się z USA nasz
stały korespondent Marek Sarba, członek pierwszej załogi ORP BRYZA. "Bardzo
ciekawe, tyle lat i publikacja dotarła do ciekawej osoby. Konrad Machniewski,
zupełnie zapomniałem nazwisko. Pamiętam go pod popularnym powszechnie
przyjętym imieniem Radek. Był z nami na Bryzie bardzo krótko. Jak podawałem nie
byłem podczas wypadku na okręcie będąc na wakacjach. Wróciłem następnego dnia
biorąc już tylko udział w uroczystości opuszczenia bandery do pół masztu. Dziękuję
Panie Andrzeju, za wspomnienia i bardzo bym prosił o pozdrowienie ode mnie pana
Smyka. Nazwisko Smyk nie pamiętam ale fotografia z tamtych lat może pomóc. Ja
wyszedłem do cywila z Bryzy jesienią 1967 roku. Marek."

"Radek" czyli Konrad Machniewski.
-

-

----------
------------Marek Sarba pisał do nas, że "Radek" pływał na
H-19, a Andrzej Smyk nadmienił, że Konrad Machniewski
pływał na H-17. Jest bardzo możliwe, że przy dużej rotacji
załóg na okrętach helskiej Flotylli taka sytuacja mogła mieć
miejsce. Po skompletowaniu tekstu całość materiału
posłałem do ewentualnego uzupełnienia Andrzejowi
Smykowi. 18 września pan Andrzej napisał do mnie. "Radek
Machniewski z Lublina utonął w Gdańsku podczas gdy Kuter
Łącznikowy BRYZA cumował (niedaleko - przyp. A.P )
Zielonej Bramy w okolicy knajpy Kubickiego. (był to - przyp.
A.P ) lipiec 1967 roku 100 dni przed ukończeniem służby,
chciał wyciągnąć piłkę, która wypadła dziecku do Motławy.
Pogrzeb odbył się w Lublinie na cmentarzu przy ulicy
Lipowej. Pływałem na H 1 oraz na BRYZIE lata 1966-1968,
jako sternik czasami radzik (radiooperator przyp – A.P).
BRYZĄ dowodził starszy bosman Kowalski, a H 1 starszy
bosman Redecki. Te dwa okręty pływały w komendzie portu
HEL JW. 3884, którą dowodził kapitan marynarki Stasiak i
porucznik marynarki Rączkowski, który organizował pogrzeb
Konrada Machniewskiego. (W tej samej jednostce
wojskowej nr 3884 autor tego opracowania odbył
dwukrotnie ćwiczenia wojskowe rezerwistów w 1987 roku. –
patrz skan z książeczki wojskowej autora). Dziękuję za
zajęcie się tematem starszy marynarz Konrad Machniewski-
pisze dalej Andrzej Smyk - temat jest mi bliski ponieważ
mieszkam w Lublinie stąd pochodził Machniewski byłem na
jego pogrzebie i bywam na jego grobie pływałem w latach
1965-1968 pozdrawiam st. mar. rezerwy A. Smyk."
-

Wpis w książeczkę wojskową Andrzeja Patro z odbytych
szkoleń rezerwistów w JW 3883
(tej samej, do kórej przynależała BRYZA) w 1987 r.
-

----------Niedawno znalazłem adres strony www.gohel.pl i tam są zamieszczone dwa zdjęcia, które mnie zaciekawiły i
pasują do tematu. Na tych dwóch fotografiach widać, że BRYZA cumuje przy Zielonej Bramie - głównej przystani
Żeglugi Gdańskiej. Z tego nabrzeża statki tak zwanej "Białej Floty" zabierały pasażerów w kolejne rejsy, ale większość
zdawała wysiadających pasażerów przy nabrzeżu na Targu Rybnym (Przystań Wartka) i pod koniec dnia roboczego tam
zostawała na noc. Nieliczne cumowały na noc przy Zielonej Bramie. Tak było w latach osiemdziesiątych ubiegłego wieku,
kiedy to pracowałem statkach pasażerskich ŻG - EWA, ALDONA, JUSTYNA, SZAFIR i WISŁOUJŚCIE. Wielokrotnie
podczas swojej pracy w Żegludze Gdańskiej w latach 1984 -1987 widywałem okręty MW cumujące przy Zielonej Bramie.
Z reguły były to małe motorówki reprezentacyjne, ale czasami cumowały tam też holowniki i nawet inne jednostki
bojowe Marynarki Wojennej. Postój danego okrętu był jednak uwarunkowany grafikiem postojów statków białej floty i to
było przestrzegane. Czasami w trakcie luzu, kiedy prawie wszystkie "pasażerki" białej floty były w rejsach, a nabrzeże
przy Zielonej Bramie było akurat wolne Kapitanat Portu Gdańsk zezwalał na wejście danego okrętu do portu i cumowanie
przy konkretnym nabrzeżu na ściśle określony czas.
-

ORP BRYZA na Motławie w Gdańsku przy Zielonej Bramie.
Źródlo: gohel.pl.
-

ORP BRYZA na Motławie w Gdańsku przy Zielonej Bramie.
Źródlo: gohel.pl.
-

----------Od wydarzeń opisywanych na tej stronie minęło
wiele czasu. Konrad Machniewski marynarz z ORP BRYZA
zginął śmiercią tragiczną w lipcu 1967 roku podczas służby
na okręcie ORP BRYZA. CZEŚĆ JEGO PAMIĘCI.
-
Uzupełnienie: 21 września ubiegłego roku odwiedził mnie w
Rumi Marek Sarba po uważnym przeczytaniu powyższego
niepublikowanego jeszcze tekstu stwierdził, że faktycznie
mógł się pomylić i tytułowy marynarz Radek pływał na H-17,
a nie na H-19, jak tak było napisane w jego
wspomnieniach. To właśnie o tym między innymi napisał do
mnie Andrzej Smyk. Obu panom za uwagi jeszcze raz
dziękuję.
-

Grób "Radka" na lubelskim cmentarzu.
Źródło: cmentarze.lublin.eu.
-

Uzupełnienie Marka Sarby i Andrzeja Smyka z dnia 2 i 3 października 2016 roku. Przed zamieszczeniem prawie
gotowej strony posłałem link do artykułu Markowi Sarbie i Andrzejowi Smykowi. Tego samego dnia odpowiedział mi
Marek Sarba :

---------"Ładna publikacja i jeszcze jedno słowo na temat czy to był H-17, czy H-19. Tam gdzie służył początkowo
"Radek". Przeglądałem publikacje Pana Danielewicza gdzie są przywołane powyższe holowniki. H-19 na stronie 270 i to
była inna wersja – typ później wyprodukowana jednostka, oraz H-17 na stronie 159. Całkowicie się zgadzam, że ja
podałem błędnie numer holownika na którym pływał Radek. Był to zdecydowanie holownik H-17, widoczny z prawej
strony na zamieszczonym zdjęciu grupowym. Pozdrowienia Marek”.

----------3 października zadzwonił do mnie Andrzej Smyk, od którego otrzymałem informację, że holownikiem widocznym
na zdjęciu obok BRYZY jest H–1. Pan Andrzej rozpoznał na zdjęciu ten holownik i kucharza Dobrowolskiego, z którym
pływał na tym okręcie. Dodał jeszcze, że BRYZA miała ograniczoną kartą bezpieczeństwa liczbę przewożonych
pasażerów i dlatego H–1 ex KAPER przeważnie stał w pogotowiu, aby zabrać z Gdyni resztę ludzi do Helu. Z relacji
dwóch byłych marynarzy wywnioskowałem, że na zdjęciu prezentowanym na tej stronie, że "Radek" w dniu kiedy było
zrobione zdjęcie pływał wtedy na BRYZIE. Moją opinię potwierdził Andrzej Smyk. Dalej pan Smyk nadmienia:

----------"Pracowałem przed wojskiem razem Konradem w Fabryce Samochodów w Lublinie. Na pogrzebie Konrada była
obecna delegacja z naszego zakładu pracy."

----------Tego samego dnia otrzymałem jeszcze jednego maila od Marka Sarby: "Jeszcze raz wrócę do momentu wypadku
i jego lokalizacji. Ja po przybyciu po urlopie na okręt słyszałem od mojego kolegi świadka, że BRYZA była przy Zielonej
Bramie. Radek zszedł do poziomu wody przygarnąć piłkę. Kiedy był na brzegu zrzucając rufowa cumę, co pod Kubickim
raczej było niemożliwe, gdyż nabrzeże jest tylko wysokie i nie miałby czasu, okazji oraz fizycznej możliwości sięgnąć
ręką do wody. Zostaje przy lokalizacji Zielona Brama. Nurek z jednostki ratowniczej Mar - Woj R-? wysłanej na miejsce
wypadku z Gdyni znalazł Radka ciało miedzy palami trzymającymi platformę nabrzeża...".

Od lewej siedzą Andrzej Patro i Marek Sarba. Rumia, rok 2016.
Fotografia: Krystyna Patro.
-

Redakcja FACTA NAUTICA bardzo dziękuje Andrzejowi Smykowi i Markowi Sarbie za cenne uwagi i informacje w korespondencji na temat
"Radka", starszego marynarza z ORP BRYZA, Konrada Machniewskiego.-

Opracowanie Andrzej Patro 11.02.2017 r.