SS BYTOM (ex BORYSŁAW)

OKRĘTY PODWODNE

STATKI i OKRĘTY

INTERNETOWY MAGAZYN NAUTOLOGICZNY

>> ||| - MARYNARKA HANDLOWA - OKRĘTY - STATKI - WRAKI - MARYNARKA WOJENNA - ||| <<

Z Marynarskiego Archiwum Andrzeja Patro
Cykl: Empajery i liberciaki

DROBNICOWCE

Rzeczpospolita Polska

s/s BYTOM
- ex BORYSŁAW - ex EMPIRE HUNTER -
- Polski "empajer" nękany kolizjami -
Andrzej Patro & Piotr Mierzejewski

Drobnicowiec s/s BORYSŁAW (ex EMPIRE HUNTER), późniejszy s/s BYTOM - jeden z polskich "empajerów".

Zazwyczaj pod nazwą "empajery" rozumie się się drobnicowce o nośności około 10 000 DWT, budowane w latach II wojny
światowej w Wielkiej Brytanii, Kanadzie i USA, którym do nazwy dodawano słowo EMPIRE, FORT, PARK i OCEAN.

Słowo EMPIRE dodawano w Wielkiej Brytanii także do nazw wszelkich statków zarekwirowanych, zdobytych, a po zakończeniu wojny
również do nazw przejętych jednostek poniemieckich. Przykładowo, polskie holowniki T ARPAN, Ł O Ś i BIZON pierwotnie nazywały się
EMPIRE MAPLE, EMPIRE WILLOW i EMPIRE SERAPH, co nie oznacza, że można zaliczać je do "empajerów".

---------Jednym z najbardziej pechowych statków, które kiedykolwiek służyły pod polską banderą był niewątpliwie s/s
BYTOM (ex BORYSŁAW, ex EMPIRE HUNTER). Wprawdzie podczas swojej służby w czasie II wojny światowej pływał
w konwojach i szczęśliwie przepracował ten okres, później jednak wielokrotnie doszło do kolizji i awarii z udziałem tego
polskiego "empajera ".

Jednostka pojawiła się pod nazwą EMPRE HUNTER w Rejestrze Lloyda w roku 1942.

---------EMPIRE HUNTER został zbudowany dla brytyjskiego Ministry of War Transport w 1942 roku (data wodowania
11.09.1942; stocznia William Pickersgill & Sons Ltd., Sunderland, W. Brytania). Wszedł do eksploatacji pod koniec
października tego roku pod banderą brytyjską. Jego dziewiczą podróżą był krótki rejs w przybrzeżnym konwoju EN-161 z
Methil do Loch Ewe między 12 a 14 listopada 1942 r. 11 grudnia 1942 r. wyruszył w składzie konwoju KMS-56, idącego z
Clyde do Bone w Afryce Północnej z zaopatrzeniem dla wojsk alianckich. W pierwszej połowie 1943 roku pływał w
konwojach zarówno do Afryki, jak i do USA i Kanady (m.in. KMS-8G z Clyde do Bone od 21.1 do 8.2, MKS-10 z Bone do
Liverpoolu od 23.3. do 5.4, ON-181 z Liverpoolu do Nowego Jorku od 30.4 do 18.5). Po raz ostatni jako "anglik"
przepłynął Atlantyk w skladzie konwoju HX-244, idącym z Halifaxu do Wielkiej Brytanii 17 do 30 czerwca 1943 r.

---------16 lipca 1943 r. został zakupiony przez Skarb Państwa RP dla GAL (Gdynia-Ameryka Linie Żeglugowe S.A.) w
ramach programu przydziału statków flotom alianckim w zamian za tonaż utracony na skutek działań wojennych i
otrzymał nazwę BORYSŁAW. Po podniesieniu polskiej bandery i poświęceniu statku w South Shields wyszedł 24 lipca
1943 r. w konwoju ON-194 do Nowego Jorku pod dowództwem kpt. Franciszka Szudzińskiego. Później uczestniczył w
konwojach na Atlantyku i Oceanie Indyjskim oraz rejonie Morza Śródziemnego. Przybył po raz pierwszy do Gdyni 5
września 1946 r. dowodzony przez kpt. Czesława Maciejewskiego. Eksploatowany był początkowo na linii do portów
Ameryki Południowej. W marcu 1949 roku transportował zaopatrzenie i broń dla greckiej partyzantki komunistycznej,
zawijając do albańskiego portu Dures. W odpowiedzi na naciski władz radzieckich jego nazwa została zmieniona w
grudniu 1949 r. na BYTOM.

Statek pod nazwą BORYSŁAW wpisany został do Rejestru Lloyda w 1943 roku.

---------Wspomnieliśmy o pechowych wydarzeniach, w
których opisywany statek brał udział. Oto pierwsze z nich:
Podczas rejsu z Norfolk do Gdyni w lipcu 1949 roku wszedł
na mieliznę Nidingen w Kattegacie i poszycie dna uległo
pęknięciu i rozdarciu. Po częściowym rozładunku bawełny
na barki został on ściągnięty z mielizny i przybył w asyście
holownika HERKULES do Stoczni Gdańskiej.

---------Następna kolizja statku miała miejsce u wybrzeży
Portugalii w październiku 1963 r., kiedy to BYTOM zderzył
się z panamskim statkiem STELLA MARINA. Wyrwa w
kadłubie o długości 5 metrów oraz uszkodzenie grodzi
wodoszczelnej i zalanie piątej ładowni zmusiły statek do
awaryjnego zawinięcia do Lizbony w celu przeprowadzenia
remontu.

----------To jednak jeszcze nie koniec pechowych epizodów
z udziałem opisywanego statku bowiem dwa miesiące
później w Kanale Kilońskim zderzył się on podczas gęstej
mgły ze szwedzkim statkiem THUNTANK 10. Rezultatem
tej kolizji było pęknięcie stewy dziobowej i grodzi
wodoszczelnej. Woda wlała się do pierwszej ładowni, lecz
statek kontynuował rejs do Szczecina, gdzie dwa dni
później został uderzony i uszkodzony przez polski statek
OPOLE.

Porównanie sylwetek pięciu polskich "empajerów".
Rysunek Stefana Kolickiego.

Drobnicowiec s/s BYTOM (ex BORYSŁAW).

--------1 lutego 1964 roku został przejęty przez PŻM. Wycofany z eksploatacji 22
października tego roku został wydzierżawiony Polskim Zakładom Zbożowym na
magazyn pływający. Zacumowany na stałe w Szczecinie nosił oznaczenia: PZZ-MP
2 oraz MP PZZ 2, i to właśnie pod tą drugą nazwą sfotografował go Sigismund
Lietka.

---------W grudniu 1975 roku po raz kolejny BYTOM, lecz już tylko jako MP PZZ 2,
nie uniknął kolizji, a to za sprawą opisywanego na naszej stronie holownika
MARIAN, który rozdarł poszycie jego prawej burty.

Brytyjski dziennik "The Daily Mail"
odnotował obecność BORYSŁAWIA
w Hull 6 maja 1947 roku.

---------W lipcu 1976 r. po 33 latach służby statek został sprzedany i odholowany na złom do Hiszpanii, gdzie firma
Steelnorte w San Esteban de Pravia dokonała jego złomowania. Rozbiórkę zakończono 18 października tego samego
roku.

BYTOM na pocztówce Wydawnictwa PTTK z 1 kwietnia 1957 roku. Fotografia: K. Komorowski.

Charakterystyka s/s BYTOM
wg W. Fenrycha i A. Mielcarka (1977)
--------------------------------------------

Pojemność: 5967 BRT, 3981 NRT
Nośność: 8661 DWT

Długość całkowita: 126,5 m
Długość rejestrowa: 122,22 m
Szerokość: 16,47 m
Zanurzenie: 7,66 m

Napęd: 1 maszyna parowa tłokowa potrójnego
rozprężania, trzycylindrowa.
Moc: 2000 KM
Prędkość eksploatacyjna: 10,5 węzła

2 pokłady. Ochronnopokładowiec. 4 ładownie
(Ładownia nr 2 posiadała 2 luki ładunkowe)
Pojemność całkowita ładowni: 11 693 m3 (dla ziarna)

1 bom - DOR 50 T, 1 bom - DOR 40 T,
8 bomów - DOR po 5 T, 2 bomy - DOR - po 3 T,
10 wind ładunkowych

Załoga: 38 osób

Kadr z filmu 'Wraki" (1957) w reżyserii Czesława i Ewy Petelskich,
gdzie BYTOM nosi filmową nazwę ADLERHORST.

BYTOM w Nowym Orleanie, 29 lipca 1963 roku. Fotografia: Malcolm Cranfield.

Pływający magazyn MP PZZ 2, wydzierżawiony Polskim Zakładom Zbożowym, w szczecińskim porcie.
Fotografia: Sigismund Lietka.

Model statku s/s Bytom.
Fotografia Teresy Keim z książki W. Fenrycha i A. Mielcarka (1977).

Fotografia s/s BYTOM, którą miesięcznik MORZE
pożegnał statek w rubryce "Statki wycofane".
Autor fotografii: M. Syrowatko.

Powiększ fotografię kliknięciem.

_________________________________________________________________________________________

BIBLIOGRAFIA

Fenrych, W. & Mielcarek, A. 1977. Żegluga Polska S.A. Polska Żegluga Morska. 1927-1951-1976. Katalog floty. - Prace Instytutu Zachodnio-Pomorskiego w Szczecinie, tom 76.
Gogol , K. & Huras,B. 2014 - Album Floty PŻM 1951- 2014 - Porta Mare - Pomorska Oficyna Wydawniczo–Reklamowa.
Lloyd's Register 1942-1943, 1943-1944.
Miciński, J. & Kolicki, S. 1962. Pod polską banderą. - Wydawnictwo Morskie, Gdynia.
Miciński, J., Huras, B. & Twardowski, M. 1999. - Księga statków polskich 1918-1945, tom 3. Polnord. Wydawnictwo Oskar.
Mitchell, W.H. & Sawyer, L.A. 1965. Empire Ships during the Second World War. - The Journal Of Commerce And Shipping Telegraph Limited, Liverpool.
Sawicki, J.K. 1989. Podróże polskich statków 1939-1945. 1989 - Polskie Towarzystwo Nautologiczne.