|
|
|
|
|
|
|
|
OKRĘTY PODWODNE
|
|
INTERNETOWY MAGAZYN NAUTOLOGICZNY
|
|
|
|
>> ||| - MARYNARKA HANDLOWA - OKRĘTY - STATKI - WRAKI - MARYNARKA WOJENNA - ||| <<
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
s/s BYTOM - ex BORYSŁAW - ex EMPIRE HUNTER - - Polski "empajer" nękany kolizjami - Andrzej Patro & Piotr Mierzejewski
|
|
|
|
|
|
|
Drobnicowiec s/s BORYSŁAW (ex EMPIRE HUNTER), późniejszy s/s BYTOM - jeden z polskich "empajerów".
|
|
|
Zazwyczaj pod nazwą "empajery" rozumie się się drobnicowce o nośności około 10 000 DWT, budowane w latach II wojny światowej w Wielkiej Brytanii, Kanadzie i USA, którym do nazwy dodawano słowo EMPIRE, FORT, PARK i OCEAN.
Słowo EMPIRE dodawano w Wielkiej Brytanii także do nazw wszelkich statków zarekwirowanych, zdobytych, a po zakończeniu wojny również do nazw przejętych jednostek poniemieckich. Przykładowo, polskie holowniki TARPAN, ŁOŚ i BIZON pierwotnie nazywały się EMPIRE MAPLE, EMPIRE WILLOW i EMPIRE SERAPH, co nie oznacza, że można zaliczać je do "empajerów".
|
|
|
|
|
|
---------Jednym z najbardziej pechowych statków, które kiedykolwiek służyły pod polską banderą był niewątpliwie s/s BYTOM (ex BORYSŁAW, ex EMPIRE HUNTER). Wprawdzie podczas swojej służby w czasie II wojny światowej pływał w konwojach i szczęśliwie przepracował ten okres, później jednak wielokrotnie doszło do kolizji i awarii z udziałem tego polskiego "empajera ".
|
|
|
Jednostka pojawiła się pod nazwą EMPRE HUNTER w Rejestrze Lloyda w roku 1942.
|
|
---------EMPIRE HUNTER został zbudowany dla brytyjskiego Ministry of War Transport w 1942 roku (data wodowania 11.09.1942; stocznia William Pickersgill & Sons Ltd., Sunderland, W. Brytania). Wszedł do eksploatacji pod koniec października tego roku pod banderą brytyjską. Jego dziewiczą podróżą był krótki rejs w przybrzeżnym konwoju EN-161 z Methil do Loch Ewe między 12 a 14 listopada 1942 r. 11 grudnia 1942 r. wyruszył w składzie konwoju KMS-56, idącego z Clyde do Bone w Afryce Północnej z zaopatrzeniem dla wojsk alianckich. W pierwszej połowie 1943 roku pływał w konwojach zarówno do Afryki, jak i do USA i Kanady (m.in. KMS-8G z Clyde do Bone od 21.1 do 8.2, MKS-10 z Bone do Liverpoolu od 23.3. do 5.4, ON-181 z Liverpoolu do Nowego Jorku od 30.4 do 18.5). Po raz ostatni jako "anglik" przepłynął Atlantyk w skladzie konwoju HX-244, idącym z Halifaxu do Wielkiej Brytanii 17 do 30 czerwca 1943 r.
---------16 lipca 1943 r. został zakupiony przez Skarb Państwa RP dla GAL (Gdynia-Ameryka Linie Żeglugowe S.A.) w ramach programu przydziału statków flotom alianckim w zamian za tonaż utracony na skutek działań wojennych i otrzymał nazwę BORYSŁAW. Po podniesieniu polskiej bandery i poświęceniu statku w South Shields wyszedł 24 lipca 1943 r. w konwoju ON-194 do Nowego Jorku pod dowództwem kpt. Franciszka Szudzińskiego. Później uczestniczył w konwojach na Atlantyku i Oceanie Indyjskim oraz rejonie Morza Śródziemnego. Przybył po raz pierwszy do Gdyni 5 września 1946 r. dowodzony przez kpt. Czesława Maciejewskiego. Eksploatowany był początkowo na linii do portów Ameryki Południowej. W marcu 1949 roku transportował zaopatrzenie i broń dla greckiej partyzantki komunistycznej, zawijając do albańskiego portu Dures. W odpowiedzi na naciski władz radzieckich jego nazwa została zmieniona w grudniu 1949 r. na BYTOM.
|
|
Statek pod nazwą BORYSŁAW wpisany został do Rejestru Lloyda w 1943 roku.
|
|
---------Wspomnieliśmy o pechowych wydarzeniach, w których opisywany statek brał udział. Oto pierwsze z nich: Podczas rejsu z Norfolk do Gdyni w lipcu 1949 roku wszedł na mieliznę Nidingen w Kattegacie i poszycie dna uległo pęknięciu i rozdarciu. Po częściowym rozładunku bawełny na barki został on ściągnięty z mielizny i przybył w asyście holownika HERKULES do Stoczni Gdańskiej.
---------Następna kolizja statku miała miejsce u wybrzeży Portugalii w październiku 1963 r., kiedy to BYTOM zderzył się z panamskim statkiem STELLA MARINA. Wyrwa w kadłubie o długości 5 metrów oraz uszkodzenie grodzi wodoszczelnej i zalanie piątej ładowni zmusiły statek do awaryjnego zawinięcia do Lizbony w celu przeprowadzenia remontu.
----------To jednak jeszcze nie koniec pechowych epizodów z udziałem opisywanego statku bowiem dwa miesiące później w Kanale Kilońskim zderzył się on podczas gęstej mgły ze szwedzkim statkiem THUNTANK 10. Rezultatem tej kolizji było pęknięcie stewy dziobowej i grodzi wodoszczelnej. Woda wlała się do pierwszej ładowni, lecz statek kontynuował rejs do Szczecina, gdzie dwa dni później został uderzony i uszkodzony przez polski statek OPOLE.
|
|
|
|
Porównanie sylwetek pięciu polskich "empajerów". Rysunek Stefana Kolickiego.
|
|
Drobnicowiec s/s BYTOM (ex BORYSŁAW).
|
|
--------1 lutego 1964 roku został przejęty przez PŻM. Wycofany z eksploatacji 22 października tego roku został wydzierżawiony Polskim Zakładom Zbożowym na magazyn pływający. Zacumowany na stałe w Szczecinie nosił oznaczenia: PZZ-MP 2 oraz MP PZZ 2, i to właśnie pod tą drugą nazwą sfotografował go Sigismund Lietka.
---------W grudniu 1975 roku po raz kolejny BYTOM, lecz już tylko jako MP PZZ 2, nie uniknął kolizji, a to za sprawą opisywanego na naszej stronie holownika MARIAN, który rozdarł poszycie jego prawej burty.
|
|
|
Brytyjski dziennik "The Daily Mail" odnotował obecność BORYSŁAWIA w Hull 6 maja 1947 roku.
|
|
---------W lipcu 1976 r. po 33 latach służby statek został sprzedany i odholowany na złom do Hiszpanii, gdzie firma Steelnorte w San Esteban de Pravia dokonała jego złomowania. Rozbiórkę zakończono 18 października tego samego roku.
|
|
BYTOM na pocztówce Wydawnictwa PTTK z 1 kwietnia 1957 roku. Fotografia: K. Komorowski.
|
|
Charakterystyka s/s BYTOM wg W. Fenrycha i A. Mielcarka (1977) --------------------------------------------
Pojemność: 5967 BRT, 3981 NRT Nośność: 8661 DWT
Długość całkowita: 126,5 m Długość rejestrowa: 122,22 m Szerokość: 16,47 m Zanurzenie: 7,66 m
Napęd: 1 maszyna parowa tłokowa potrójnego rozprężania, trzycylindrowa. Moc: 2000 KM Prędkość eksploatacyjna: 10,5 węzła
2 pokłady. Ochronnopokładowiec. 4 ładownie (Ładownia nr 2 posiadała 2 luki ładunkowe) Pojemność całkowita ładowni: 11 693 m3 (dla ziarna)
1 bom - DOR 50 T, 1 bom - DOR 40 T, 8 bomów - DOR po 5 T, 2 bomy - DOR - po 3 T, 10 wind ładunkowych
Załoga: 38 osób
|
|
|
|
Kadr z filmu 'Wraki" (1957) w reżyserii Czesława i Ewy Petelskich, gdzie BYTOM nosi filmową nazwę ADLERHORST.
|
|
BYTOM w Nowym Orleanie, 29 lipca 1963 roku. Fotografia: Malcolm Cranfield.
|
|
Pływający magazyn MP PZZ 2, wydzierżawiony Polskim Zakładom Zbożowym, w szczecińskim porcie. Fotografia: Sigismund Lietka.
|
|
|
|
|
Model statku s/s Bytom. Fotografia Teresy Keim z książki W. Fenrycha i A. Mielcarka (1977).
|
Fotografia s/s BYTOM, którą miesięcznik MORZE pożegnał statek w rubryce "Statki wycofane". Autor fotografii: M. Syrowatko.
|
|
|
|
|
Powiększ fotografię kliknięciem.
|
_________________________________________________________________________________________
BIBLIOGRAFIA
Fenrych, W. & Mielcarek, A. 1977. Żegluga Polska S.A. Polska Żegluga Morska. 1927-1951-1976. Katalog floty. - Prace Instytutu Zachodnio-Pomorskiego w Szczecinie, tom 76. Gogol , K. & Huras,B. 2014 - Album Floty PŻM 1951- 2014 - Porta Mare - Pomorska Oficyna Wydawniczo–Reklamowa. Lloyd's Register 1942-1943, 1943-1944. Miciński, J. & Kolicki, S. 1962. Pod polską banderą. - Wydawnictwo Morskie, Gdynia. Miciński, J., Huras, B. & Twardowski, M. 1999. - Księga statków polskich 1918-1945, tom 3. Polnord. Wydawnictwo Oskar. Mitchell, W.H. & Sawyer, L.A. 1965. Empire Ships during the Second World War. - The Journal Of Commerce And Shipping Telegraph Limited, Liverpool. Sawicki, J.K. 1989. Podróże polskich statków 1939-1945. 1989 - Polskie Towarzystwo Nautologiczne.
|
|
|
|
|
|
|
|
Opublikowano 10 stycznia 2015 r.
|
|
__________________________________________________________________________
- FACTA NAUTICA - dr Piotr Mierzejewski
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|